Còn tâm lý e ngại, sợ sai trong giải ngân đầu tư công

Bộ Tài chính vừa có công văn báo cáo Thủ tướng Chính phủ về tình hình thanh toán vốn các Chương trình mục tiêu Quốc gia (CTMTQG) nguồn ngân sách Nhà nước tháng 9/2024.

Theo Bộ Tài chính, lũy kế giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công đến hết tháng 9/2024 đạt 41,2% tổng kế hoạch vốn giao trong năm 2024. Trong đó, vốn đầu tư các CTMTQG từ nguồn ngân sách trung ương đạt 48,6% (khoảng 13,242 tỷ đồng).

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, giải ngân vốn sự nghiệp từ ngân sách Trung ương thực hiện các CTMQG còn rất thấp mới chỉ đạt 15,9% tổng dự toán thực hiện trong năm (bao gồm dự toán kéo dài từ các năm trước và dự toán giao trong năm 2024).

Hiện nay, việc triển khai các khâu từ phân bổ, giao kế hoạch thực hiện và giải ngân vốn tại các bộ, cơ quan trung ương và địa phương vẫn còn vướng mắc do một số các nguyên nhân chủ yếu như: Báo cáo nghiên cứu khả thi các CTMTQG được tổng hợp, báo cáo trên nền số liệu từ năm 2019, 2020.

Vì vậy, khi thực hiện chương trình số đối tượng thụ hưởng chính sách đã giảm lớn dẫn đến nguồn vốn ngân sách Trung ương bổ sung về không có đối tượng để thụ hưởng chính sách kéo theo tỷ lệ giải ngân vốn sự nghiệp đạt thấp.

Ảnh minh họa.

Đồng thời, các mô hình đa dạng hóa sinh kế, hỗ trợ phát triển sản xuất phần lớn mang tính thời vụ; tuy nhiên đến nay nhiều mô hình vẫn chưa thể triển khai, việc chọn đối tượng hưởng lợi đáp ứng điều kiện theo quy định còn gặp khó khăn (như điều kiện kinh tế, lao động, cơ sở vật chất ...) do có nhiều quy định trong văn bản hướng dẫn của cấp trung ương được điều chỉnh, bổ sung mới, địa phương lúng túng trong thực hiện.

Các địa phương còn tâm lý sợ sai, chưa quyết liệt trong thực hiện và giải ngân nguồn vốn của các chương trình mục tiêu quốc gia, nhất là trong triển khai giải ngân nguồn vốn chi thường xuyên; chậm tổ chức triển khai thực hiện (chậm phân bổ kế hoạch vốn, giao dự toán; chậm lập, phê duyệt dự án đầu tư, đối tượng hỗ trợ).

Mặt khác, địa phương còn lúng túng khi áp dụng các quy định của Luật Đấu thầu mới, các gói mua sắm vật tư, nguyên vật liệu phải thực hiện đấu thầu trên hệ thống đấu thầu quốc gia nên mất nhiều thời gian hơn, trong khi giá cả giá nguyên vật liệu xây dựng biến động nhiều nên các dự án phải thực hiện điều chỉnh dự toán, làm ảnh hưởng đến tiến độ thi công xây dựng công trình và đến tiến độ giải ngân vốn.

Một số cơ chế chưa ban hành, dẫn đến vướng mắc trong thực hiện như: Quy định về đối tượng người có lao động thấp thực hiện hỗ trợ đào tạo nghề tại CTMTQG Giảm nghèo bền vững; đối tượng, nội dung thực hiện CTMQG Phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Bên cạnh đó, mặc dù Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 111/2024/QH15 về một số cơ chế, chính sách đặc thù thực hiện các CTMTQG, tuy nhiên, nhiều địa phương còn e dè trong việc thực hiện các cơ chế đặc thù như chậm ban hành Nghị quyết điều chỉnh dự toán ngân sách Nhà nước, điều chỉnh kế hoạch đầu tư vốn ngân sách Nhà nước thực hiện các CTMTQG; chưa thực hiện thí điểm cơ chế phân cấp quản lý cho cấp huyện...

Nhằm thực hiện mục tiêu giải ngân tối thiểu 95% kế hoạch được giao theo Nghị quyết của Chính phủ, Bộ Tài chính kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo các bộ, cơ quan trung ương, địa phương thực hiện nghiêm túc, quyết liệt các nhiệm vụ, giải pháp để thúc đẩy giải ngân vốn.

Các chủ chương trình/dự án/tiểu dự án/nội dung thành phần cần được kịp thời nắm bắt các khó khăn, vướng mắc trong tổ chức triển khai của địa phương để hướng dẫn, ban hành hoặc trình cấp có thẩm quyền ban bành cơ chế chính sách tạo hành lang pháp lý cho địa phương tổ chức triển khai thực hiện.

Đối với các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương chưa phân bổ hết kế hoạch vốn ngân sách trung ương năm 2024: Khẩn trương hoàn thiện thủ tục, phân bổ vốn; trường hợp đã phân bổ vốn, đề nghị gửi về Bộ Tài chính để tổng hợp.

Bộ Tài chính cũng đề nghị các địa phương thực hiện bố trí vốn đối ứng ngân sách địa phương, rà soát và phân bổ vốn các Chương trình mục tiêu quốc gia theo đúng tỷ lệ vốn đối ứng ngân sách địa phương và mục tiêu, đối tượng, địa bàn, nội dung hỗ trợ, đảm bảo thực hiện theo đúng quy định tại các quyết định của Thủ tướng Chính phủ và Nghị quyết số của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù thực hiện các CTMTQG.