Chuyện nghề freelancer: Khi lo lắng nhiều hơn sự tự do

Câu chuyện không dễ dàng

Chỉ sau một thời gian ngắn làm công việc tự do, Minh Phương (25 tuổi, sống tại quận Cầu Giấy, Hà Nội) thấy mọi kỳ vọng tan biến vì nghề khắc nghiệt hơn mình tưởng. Cô gái trẻ từng phải tạm dừng 2 năm cho đến khi tự tin hơn để trở lại.

Bắt đầu làm các công việc freelance vào cuối năm 2018 sau khi bị mê hoặc bởi những thành tích của bạn bè, những lời ca tụng về sự tự do, thu nhập cao, tự do tài chính. Tuy nhiên, chỉ khoảng một tháng, cô gái trẻ cảm thấy mọi thứ thực sự không hề dễ dàng như mình nghĩ.

“Ban đầu, mình kỳ vọng rất nhiều về mức thu nhập có thể đạt được để ổn định cuộc sống. Nhưng thực tế, mình nhanh chóng vỡ mộng vì bị khách hàng ép giá, không thể cạnh tranh với những người làm freelancer khác do không có mối quan hệ cũng như thương hiệu cá nhân”, Minh Phương nói.

Minh Phương từng phải tạm dừng công việc freelancer để chuẩn bị kỹ càng hơn về cả tâm lý và tài chính

Cố gắng tiếp tục cho đến giữa năm 2019, Minh Phương phải tạm dừng con đường freelance để làm những việc fulltime. Cô gái trẻ quay trở lại vào giữa năm 2021, khi đã tự tin hơn về quy trình, nhân lực, mối quan hệ.

Hiện tại, Minh Phương dẫn dắt nhóm 5 người chuyên về lĩnh vực content và design, làm khối lượng công việc của 10 cá nhân cộng lại. Cô gái 25 tuổi không phải người duy nhất vỡ mộng khi làm freelancer. Theo cô, đây là điều sẽ xuất hiện với đa số người dấn thân vào con đường này khi đây là một nghề tiềm năng lớn nhưng thách thức cũng không nhỏ.

Lý do khiến Minh Phương tiếp tục gắn bó với công việc này là cơ hội trong lĩnh vực mà cô đang hoạt động khi nhu cầu rất lớn nhưng nguồn cung freelancer thật sự chất lượng còn chưa nhiều.

Đầu năm nay, Đức Mạnh (24 tuổi), từng là một nhân viên hành chính quyết định chuyển sang làm freelance sau khi nghỉ việc văn phòng.

“Thật ra, mình chưa hiểu biết nhiều về nghề freelancer. Một phần lúc đó, mình chán cảnh sáng nào cũng thức dậy, bon chen trên đường phố để đến công ty ngồi làm việc. Mình cảm thấy cần khoảng thời gian để làm mới lại bản thân. Cùng với đó, gia đình mình có một số biến động, việc làm freelance giúp mình có nhiều thời gian lo liệu hơn”, Mạnh cho biết.

Theo Mạnh, công việc này có cái hay là chủ động về thời gian. Ngày trước làm văn phòng, việc ngủ đến 9h là điều xa xỉ, còn khi làm freelancer, anh có thể chọn khung giờ làm việc và thay đổi linh hoạt. Nhờ đó, anh có nhiều chuyến đi trải nghiệm hay dễ dàng về thăm gia đình.

“Làm việc freelance mang đến cho mình làn gió mới. Mình cảm thấy thoải mái hơn, học thêm nhiều kỹ năng mới mà công việc yêu cầu. Mình cũng học được cách quản lý thời gian hiệu quả”, Mạnh nói.

Nhiều người trẻ thừa nhận gặp các vấn đề không hề nhỏ khi quyết định theo nghề freelancer

Tuy nhiên, Mạnh cũng phải đối mặt với nhiều vấn đề, trong đó có sự phản đối từ gia đình. Với bố mẹ anh và hầu hết người thân ở quê, việc làm tự do đi ngược lại quan niệm truyền thống về thành công. Khi mọi người hỏi đến, Mạnh cũng khó giải thích bản thân đang làm gì. Vì vậy, trong mắt họ, anh là người lông bông, không chức vị, không thuộc về công ty hay tổ chức nào.

Làm freelancer cũng không dễ như Mạnh tưởng. Nhiều lúc, anh suy nghĩ rất nhiều về lựa chọn này vì Mạnh không kỷ luật như mình tự đánh giá, rơi vào trạng thái thả lỏng, ăn uống, nghỉ ngơi không theo giờ giấc, làm việc theo tâm trạng. Bên cạnh đó, chàng trai trẻ phải chủ động rất nhiều, từ quản lý thời gian, tìm kiếm và làm việc với khách hàng, quản lý chất lượng công việc đến tìm tòi học hỏi kỹ năng mới. Không ai giao nhiệm vụ hay cầm tay chỉ việc nên đôi khi Mạnh mất phương hướng dẫn đến chán nản và nghi ngờ về bản thân.

“Vấn đề lớn nhất là tài chính. Làm freelance, mình không tốn kém chi phí xăng xe, trang phục đi làm, đồ makeup vì chủ yếu làm việc tại nhà. Nhưng đổi lại, mình có thu nhập không ổn định. Thời gian đầu, thu nhập của mình chưa đến 5 triệu đồng/tháng, rất khó khăn để duy trì cuộc sống ở thành phố lớn. Việc kiếm hàng chục hay hàng trăm triệu đồng như những bài viết trên mạng không phải ai cũng làm được.

Dù hiện tại mình có thể chi trả các khoản sinh hoạt phí nhưng chưa đạt được mức bản thân mong muốn. Có lẽ mình chưa biết cách hoặc cần thêm thời gian. Mình vẫn đang cố gắng tăng thu nhập”, Đức Mạnh chia sẻ.

Hãy chuẩn bị thật kỹ trước khi bắt đầu

Trong 5 năm làm freelancer mảng sáng tạo nội dung, Đặng Quang Huy (27 tuổi, sống tại quận Ba Đình, Hà Nội) cũng nhiều lần rơi vào cảnh vỡ mộng. Về thu nhập, bạn từng nghĩ “làm nhiều ăn nhiều, làm ít ăn ít” nhưng thực tế, việc tìm job không hề dễ dàng khi chưa có kinh nghiệm.

Tiếp đó, thời gian và không gian làm việc không tự do như Huy vẫn tưởng. Khi làm cho agency, anh phải ngồi máy tính cả cuối tuần hoặc tới 1 - 2h sáng. Khi chuyển sang làm freelance mảng khác, chàng trai trẻ lại thêm một lần nữa vỡ mộng. Đó là việc tạo ra sản phẩm số khá đơn giản, nhưng việc xây dựng thương hiệu cá nhân đủ mạnh để có thể kinh doanh và mang về doanh thu tốt lại là chuyện khác.

Điều này đòi hỏi anh phải học thêm nhiều kiến thức về kinh doanh, truyền thông, tiếp thị. Với Quang Huy, bắt đầu công việc freelance không khó, nhưng để theo đuổi được lâu dài cần nhiều yếu tố.

Điều đầu tiên và quan trọng nhất là tự kỷ luật bản thân. Người làm freelance phải tự giám sát thời gian biểu và công việc của mình. Nếu lười biếng, họ sẽ bị thả trôi, trễ deadline, không đạt KPI, không kiếm đủ khách hàng dẫn đến thu nhập thấp.

Đối với Quang Huy, để theo đuổi nghề freelancer, bạn trẻ cần phải chuẩn bị thật kỹ càng về cả tâm lý và tài chính

Tiếp theo, kỹ năng tự học là yếu tố tiên quyết. Quang Huy cho rằng freelancer chỉ nên chi tiền cho các khóa học bên ngoài khi đã tự tìm hiểu đủ nhiều nhưng chưa làm được và cần người hỗ trợ, đồng hành. Ngoài ra, không nên ôm đồm học quá nhiều kỹ năng cùng một lượt dẫn đến hiệu quả thấp.

Freelancer cũng cần có sự chủ động trong công việc, tiếp cận khách hàng, tạo ra sản phẩm, dịch vụ, thiết kế quy trình làm việc giữa mình với khách hàng và đối tác. Khi có những yếu tố như vậy, bước tiến trong công việc tự do mới dài và xa.

Hiện tại, Quang Huy nhận thấy không ít người ôm mộng quá nhiều về công việc freelance. Để không vỡ mộng, anh cho rằng mọi người nên nhìn cả vào mặt trái của nghề, chuẩn bị tài chính có thể lo liệu trong 6 tháng đến một năm không tạo ra thu nhập.

“Mọi người nên trau dồi ở môi trường công sở vì sẽ học được các kỹ năng làm việc chuyên nghiệp. Trải nghiệm thực tế đôi khi sẽ trở thành chất liệu tốt để chuyển sang công việc freelancer”, Huy cho biết.

Các bước để trở thành freelancer, theo kinh nghiệm cá nhân của Quang Huy là xác định kỹ năng chuyên môn; Tìm hiểu thị trường đang có nhu cầu ở mảng này không; Học hỏi từ trang web, theo dõi những người đi trước;... Tất cả nên được thực hiện trong thời gian ngắn, có thể là một tháng. Sau khi tìm công việc, mọi người có thể vừa làm, vừa đào sâu học hỏi thêm từ chính khách hàng của mình…