Chủ tịch Quốc hội: Giám sát phải rất gọn nhẹ, không cần đi những đoàn rầm rộ

Chiều 12/8, tiếp tục phiên họp thứ 48, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân.

Trình bày báo cáo tóm tắt Một số vấn đề lớn về tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình cho biết, về nguyên tắc hoạt động giám sát, để định hướng hoạt động giám sát lựa chọn “đúng”, “trúng” về nội dung và phát huy được đầy đủ mục tiêu, ý nghĩa của hoạt động giám sát, dự thảo luật đã bổ sung 2 nguyên tắc mới là: Giám sát toàn diện nhưng có trọng tâm, trọng điểm, bám sát thực tiễn và bảo đảm gắn kết giữa hoạt động giám sát với việc hoàn thiện chính sách, pháp luật, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, của địa phương.

Bên cạnh đó, dự thảo luật đã sửa đổi, bổ sung 3 tiêu chí cụ thể để đánh giá hiệu quả giám sát và quy định trách nhiệm báo cáo về hiệu quả hoạt động giám sát. Để thực hiện nghiêm chủ trương tăng cường phân cấp, phân quyền, dự thảo luật đã được chỉnh lý theo hướng bỏ các nội dung quy định chung, đồng thời quy định rõ thẩm quyền của từng chủ thể giám sát.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu chỉ đạo tại phiên họp.

Về các hoạt động giám sát của Quốc hội, HĐND, trên cơ sở phân định rõ hơn thẩm quyền và trách nhiệm của từng chủ thể giám sát, đồng thời thực hiện chủ trương tăng cường phân công, phân cấp trong hoạt động giám sát, dự thảo luật đã sửa đổi, bổ sung một số hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND.

Cụ thể, dự thảo luật sửa đổi quy định về giám sát chuyên đề của Quốc hội, HĐND theo hướng Quốc hội, HĐND không trực tiếp tổ chức Đoàn giám sát chuyên đề.

Hằng năm, Quốc hội quyết định lựa chọn chuyên đề giám sát và giao cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội giúp Quốc hội tổ chức thực hiện, báo cáo kết quả giám sát để Quốc hội xem xét, thảo luận tại kỳ họp và ra nghị quyết về giám sát chuyên đề; HĐND quyết định lựa chọn chuyên đề giám sát và giao cho Thường trực HĐND, Ban của HĐND giúp HĐND tổ chức giám sát và báo cáo kết quả để HĐND xem xét, thảo luận tại kỳ họp và ra nghị quyết giám sát chuyên đề.

Đồng thời bổ sung hoạt động xem xét báo cáo giám sát chuyên đề của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thường trực HĐND. Theo đó, ngoài việc UBTVQH, Thường trực HĐND trực tiếp tổ chức Đoàn giám sát chuyên đề, thì căn cứ chương trình giám sát hằng năm, Ủy ban Thường vụ Quốc hội có thể giao Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội, Thường trực HĐND giao Ban của HĐND giúp Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thường trực HĐND tổ chức giám sát chuyên đề, báo cáo kết quả để Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thường trực HĐND xem xét và ra nghị quyết, kết luận giám sát.

Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình trình bày Báo cáo tóm tắt Một số vấn đề lớn về tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân.

Bên cạnh đó, bổ sung hoạt động xem xét việc thực hiện Nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, HĐND về giám sát. Theo đó, mở rộng hơn so với dự thảo Luật trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 8, không chỉ giới hạn là nghị quyết về chất vấn, giám sát chuyên đề mà quy định xem xét việc thực hiện đối với tất cả nghị quyết về giám sát, bảo đảm nguyên tắc tất cả các nghị quyết giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, HĐND đều được theo dõi, “tái giám sát” hiệu quả; tùy thời điểm và tình hình thực tiễn, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, HĐND sẽ quyết định xem xét những nghị quyết cụ thể nào cho phù hợp, khả thi, hiệu quả.

Thảo luận sau đó, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành với quan điểm sửa đổi luật, dự thảo luật chỉ quy định những chính sách lớn, những nội dung mang tính nguyên tắc, ổn định, có giá trị lâu dài theo thẩm quyền của Quốc hội theo đúng tinh thần đổi mới tư duy xây dựng pháp luật.

Các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí với việc sửa đổi toàn diện Luật và đổi tên thành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (sửa đổi), bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất với các luật mới được sửa đổi, bổ sung, nhất là tại kỳ họp thứ 9.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài Chính Phan Văn Mãi cho rằng, cần nhấn mạnh mục đích của việc sửa đổi Luật là để góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của hoạt động giám sát, qua đó nâng vị thế của Quốc hội và HĐND các cấp. Giám sát không chỉ là kiểm tra, thanh tra việc chấp hành Hiến pháp, pháp luật, mà phải góp phần kiến tạo phát triển, giám sát là kênh cảnh báo sớm, gắn kết với hoạt động lập pháp và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước.

Do vậy, trong nguyên tắc hoạt động giám sát cần phải thiết kết nội dung quy định này để hoạt động giám sát đúng, trúng, kịp thời, phát huy hiệu lực, hiệu quả. Bên cạnh đó, ông Phan Văn Mãi cũng cho rằng, dự thảo Luật cần quy định để nâng cao trách nhiệm giải trình, nhấn mạnh được vấn đề hậu giám sát để đảm bảo hiệu quả thực thi kiến nghị sau giám sát.

Phó Chủ tịch HĐND thành phố Hà Nội, Phó trưởng Đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội Phạm Thị Thanh Mai phát biểu ý kiến.

Còn Phó Chủ tịch HĐND thành phố Hà Nội, Phó trưởng Đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội Phạm Thị Thanh Mai cho rằng, trên thực tế nhiều kiến nghị giám sát chậm được triển khai thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ. Vậy chế tài như thế nào, đây là vấn đề chưa được quy định mạnh mẽ trong dự thảo luật sửa đổi toàn diện lần này, để thúc đẩy hiệu năng, hiệu lưc, hiệu quả việc thực hiện các kiến nghị giám sát.

Phát biểu chỉ đạo tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá cao hiệu quả của Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát đối với việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật.

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, việc sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân là một bước quan trọng để thể chế hóa chủ trương của Đảng, nhất là khi có Nghị quyết 27 của Ban chấp hành Trung ương ngày 9/11/2022 về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá cao, sau kỳ họp thứ 8 của Quốc hội, Ủy ban Dân nguyện và Giám sát đã chủ động, tích cực phối hợp, tổ chức hai hội nghị lấy ý kiến của đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân, các chuyên gia, nhà khoa học để tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật.

“Mục tiêu của giám sát là góp phần hoàn thiện chính sách pháp luật; đảm bảo kỷ luật, kỷ cương; nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước. Quốc hội, HĐND phải giám sát việc luật được triển khai tới đâu; nghị định, thông tư có theo luật hay không. Ở địa phương, các đồng chí vừa giám sát các quy định ở trên, vừa giám sát việc thực hiện các Nghị quyết của Hội đồng nhân dân”, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng nêu rõ, phải phân biệt rõ thẩm quyền giữa giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân; giám sát của HĐND cấp tỉnh với HĐND cấp xã; việc phân công, phân cấp giữa Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội; giữa HĐND, Thường trực HĐND, các Ban của HĐND.

“Làm sao đảm bảo nguyên tắc giám sát để chỉ ra cái mạnh để phát huy, hạn chế để kịp thời khắc phục. Giám sát không cần phải đi những đoàn rình rang, rầm rộ, phải rất gọn nhẹ; giám sát qua hệ thống văn bản mà có trong chuyển đổi số, số hóa", Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Chủ tịch Quốc hội cũng nêu rõ quan điểm, luật chỉ quy định những chính sách lớn, những nội dung có tính nguyên tắc, ổn định, thuộc thẩm quyền của Quốc hội; lược bỏ quy định cụ thể trình tự, thủ tục tiến hành các hoạt động giám sát, cơ chế phân công tổ chức thực hiện và một số nội dung khác có nhiều biến động trên tinh thần “chưa sửa luật thì chúng ta đã làm rất tốt. Sửa luật rồi, chúng ta phải làm tốt hơn”.

Theo Chủ tịch Quốc hội, việc giám sát chuyên đề của Quốc hội tới đây chỉ nên một năm 1 lần, tập trung vào nội dung nào nóng, bức xúc nhất. Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan Quốc hội cần tăng cường giám sát, thường xuyên phát hiện, báo cáo cấp thẩm quyền điều chỉnh chính sách, pháp luật.

Theo quy định hiện hành, mỗi năm, Quốc hội sẽ chọn 2 chuyên đề để tiến hành giám sát tối cao tại 2 kỳ họp thường kỳ. Cùng đó, 2 chuyên đề sẽ được giao cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiến hành giám sát và báo cáo Quốc hội.

Với giám sát chuyên đề của Quốc hội, Quốc hội sẽ thông qua các nghị quyết thành lập đoàn giám sát cũng như kế hoạch giám sát. Với các chuyên đề giám sát của Quốc hội, sau khi Quốc hội thảo luận sẽ thông qua nghị quyết giám sát của Quốc hội với các kiến nghị cụ thể.