Chính phủ yêu cầu kiểm tra, làm rõ việc tăng giá cước tàu biển và container

Văn phòng Chính phủ vừa có Công văn số 334/VPCP-KTTH truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng liên quan đến chi phí xuất nhập khẩu hàng hóa gia tăng do hiện tượng tăng giá thuê tàu và container.

Theo đó, Phó Thủ tướng giao Bộ Công Thương, Bộ Giao thông vận tải căn cứ chức năng, nhiệm vụ được giao tiếp tục chủ động phối hợp với các cơ quan, Hiệp hội, doanh nghiệp liên quan để có các biện pháp nhằm tháo gỡ khó khăn cho hoạt động xuất khẩu hàng hóa trước tình trạng tăng giá thuê tàu và container; Đồng thời kiểm tra, làm rõ và xử lý nghiêm theo quy định đối với các hành vi vi phạm pháp luật (nếu có).

Trước đó, trong văn bản báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ vào cuối tháng 12/2020, Bộ Công thương cho biết, việc tăng giá cước tàu biển, giá thuê container rất cao trong thời gian vừa qua gây ra tác động bất lợi, ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam.

Theo Bộ Công thương, do việc phong tỏa do dịch Covid-19 tại các nước dẫn đến tình trạng thiếu nhân lực xử lý hàng hóa, do vậy container rỗng tồn đọng tại Bắc Mỹ và Châu Âu trong khi lại thiếu hụt ở Trung Quốc và khu vực Đông Á, từ đó đẩy giá thuê container lên cao.

Tại Trung Quốc, tình trạng thiếu container rỗng diễn ra sớm và nghiêm trọng hơn, nước này đã tìm cách thu gom container từ các nước. Theo đó, lượng vỏ container bị hút về Trung Quốc nhiều gây tình trạng khan hiếm vỏ container ở nhiều nước khác, trong đó có Việt Nam.

Ảnh minh họa

Cũng theo Bộ Công thương, năng lực tiếp nhận, quản lý container rỗng của doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn hạn chế, không có bãi tập kết (depot) container rỗng đủ lớn, các depot quy mô nhỏ lẻ, phân tán và không đáp ứng được nhu cầu đóng hàng xuất khẩu.

Trong khi đó, Việt Nam có rất ít doanh nghiệp kinh doanh đóng mới và sửa chữa container, đặc biệt là container chuyên dùng, do vậy phải phụ thuộc vào lượng container của hãng tàu nước ngoài.

Việc ứng dụng công nghệ để quản lý và thu gom container trong nước chưa được áp dụng rộng rãi, mối liên kết giữa doanh nghiệp logistics, đại lý hãng tàu và doanh nghiệp chủ hàng có nhu cầu sử dụng container vẫn còn lỏng lẻo, dẫn đến tình trạng tồn đọng, khan hiếm container cục bộ.

Theo Bộ Công thương, hiện nay, đa số các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam đang áp dụng phương thức "bán FOB" (người bán có trách nhiệm giao hàng lên boong tàu và sẽ chuyển rủi ro cho người mua khi hàng đã lên tàu). Với phương thức này, người mua phải chịu chi phí thuê tàu và container, doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam chỉ trả các chi phí nội địa như việc lấy container từ depot về để đóng hàng.

Do vậy, việc tăng giá cước thuê tàu và container không ảnh hưởng trực tiếp đến doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam, nhưng việc hàng hóa phải lưu kho chờ xuất khẩu cũng gây thiệt hại cho doanh nghiệp, chi phí lưu kho, lưu bãi bị đội lên ước tính từ 5 - 10% giá trị lô hàng. Hàng hóa không chuyển đi được khiến khách hàng không thanh toán, doanh nghiệp Việt Nam không thu được tiền về để tiếp tục sản xuất.

Với các doanh nghiệp xuất khẩu áp dụng phương thức "bán C&F" (người bán sẽ phải chịu trách nhiệm chi trả các phí tổn và vận chuyển cần thiết để quá trình vận chuyển hàng hóa đến cảng) hoặc "bán CIF" (người bán phải tìm tàu vận chuyển, người mua không có trách nhiệm tìm tàu vận chuyển), việc phải chi trả tăng thêm từ vài trăm đến hàng nghìn USD cho mỗi container làm chi phí xuất khẩu gia tăng đột biến, các khoản chi này không được dự tính trước và mức tăng quá cao sẽ làm doanh nghiệp xuất khẩu thiệt hại, thua lỗ.

Việc tăng giá cước thuê tàu cũng gây hiệu ứng làm tăng các khoản phí, phụ phí thu tại cảng như phí xếp dỡ (THC), phí mất cân bằng container (CIC), phụ phí mùa cao điểm... và các khoản phí này phía doanh nghiệp Việt Nam phải chịu.

Tại cuộc họp ngày 12/1 mới đây do Cục Hàng hải Việt Nam (Bộ Giao thông vận tải) và Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) tổ chức, nhiều chủ hàng trong các ngành thủy sản, nhựa và gỗ bức xúc, hơn 3 tháng nay giá thuê container rỗng liên tục tăng, từ mức ban đầu chưa tới 1.000 USD/container 40 feet thì nay đã đội giá lên tới 8.000 USD, thậm chí là 10.000 USD/container 40 feet đi thị trường Anh.

Các chủ hàng đánh giá đây là mức tăng bất hợp lý và các hãng tàu cần có sự minh bạch thông tin về giá, cũng như mức tăng sao cho phù hợp hơn.

Bà Huỳnh Thị Mỹ - Tổng Thư ký Hiệp hội Nhựa Việt Nam (VPA) cho biết, việc tăng giá cước vận tải biển lên gấp 3-4 lần trong thời gian vừa qua gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các doanh nghiệp ngành nhựa, làm giảm doanh số xuất khẩu.

Theo bà Mỹ, hiện đã có doanh nghiệp của Ấn Độ trong khu công nghiệp Việt Nam - Singapore chuyên sản xuất sợi xuất khẩu tuyên bố đóng cửa nhà máy trong tháng 12/2020. Lý do mà doanh nghiệp này đưa ra là do giá cước tàu biển quá cao, ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu và chi phí sản xuất tại Việt Nam không còn rẻ như trước đây.

Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp nhựa khác thì bán hàng gần không lợi nhuận nhưng lượng hàng xuất đi vẫn rất chậm, số lượng hàng tồn kho so với thời điểm này năm ngoái lên đến 50%.

"Hiệp hội Nhựa Việt Nam kiến nghị Cục Hàng hải xem lại cách tính cước của các hãng tàu và trong thẩm quyền phối hợp với các cơ quan khác tiến hành thanh tra, kiểm tra lại giá cước vận chuyển", bà Mỹ đề xuất.

Bên cạnh đó, Hiệp hội Nhựa Việt Nam cũng đề xuất cần xem xét lại chính sách qua các Nghị định, Thông tư đã ban hành bởi trong các văn bản này chưa có quy định chế tài rõ ràng, cụ thể nào về việc niêm yết giá vận tải biển container nhằm tránh lặp lại tình trạng tăng giá 400% như hiện nay.