Cân nhắc việc giảm thuế VAT với ngân hàng, chứng khoán, bất động sản

Sáng 13/5, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiến hành xem xét, cho ý kiến về nội dung dự thảo nghị quyết của Quốc hội về giảm thuế giá trị gia tăng (VAT).

Báo cáo tóm tắt dự thảo nghị quyết của Quốc hội về giảm thuế VAT, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, năm 2022 Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/1/2022 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, trong đó có chính sách giảm 2% thuế suất thuế VAT năm 2022.

Theo ông Phớc, việc giảm thuế VAT tổng cộng khoảng 44 nghìn tỷ đồng đã góp phần kích cầu tiêu dùng, thúc đẩy sản xuất kinh doanh phát triển. Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, trong quá trình triển khai thực hiện đã gặp khó khăn cho cả người nộp thuế và cơ quan thuế khi xác định hàng hóa, dịch vụ không thuộc đối tượng được giảm thuế. Quy định loại trừ một số nhóm hàng hóa, dịch vụ như tại Nghị quyết số 43/2022/QH15 tăng chi phí tuân thủ cho người nộp thuế và chi phí hành thu của cơ quan thuế.

Do vậy, năm 2023, Chính phủ đề xuất giảm 2% mức thuế suất thuế VAT đối với tất cả các hàng hóa, dịch vụ thuộc đối tượng áp dụng thuế suất 10% (còn 8%); giảm 20% mức tỷ lệ % để tính thuế VAT đối với cơ sở kinh doanh (bao gồm cả hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh) khi thực hiện xuất hóa đơn đối với tất cả các hàng hóa, dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế VAT 10%.

Lãnh đạo Bộ Tài chính cho biết, thực hiện theo phương án này nhằm đảm bảo đúng mục tiêu kích cầu tiêu dùng, phù hợp với bối cảnh kinh tế hiện nay, qua đó thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh sớm phục hồi và phát triển để đóng góp trở lại cho ngân sách Nhà nước cũng như nền kinh tế.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, việc giảm thuế VAT dự kiến số giảm thu ngân sách Nhà nước khoảng 5,8 nghìn tỷ/tháng, nếu áp dụng trong 6 tháng cuối năm thì tương đương khoảng 35 nghìn tỷ đồng.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc trình bày dự thảo nghị quyết của Quốc hội về giảm thuế giá trị gia tăng (VAT).

Để khắc phục và bù đắp các tác động đến thu ngân sách Nhà nước trong ngắn hạn cũng như đảm bảo sự chủ động trong điều hành dự toán ngân sách Nhà nước, Chính phủ sẽ chỉ đạo Bộ Tài chính phối hợp với các bộ, ngành có liên quan và địa phương chú trọng chỉ đạo thực hiện và triển khai hiệu quả các Luật thuế; tiếp tục cải cách hiện đại hóa hệ thống thuế, đơn giản hóa thủ tục hành chính thuế; đồng thời quyết liệt công tác quản lý thu ngân sách Nhà nước, tập trung triển khai kịp thời, có hiệu quả các nhóm giải pháp quản lý thu, chống thất thu, chuyển giá, trốn thuế.

Đánh giá về tác động đến tăng trưởng kinh tế, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc nêu rõ, việc giảm thuế VAT sẽ góp phần giảm giá thành hàng hóa, dịch vụ, từ đó thúc đẩy sản xuất kinh doanh và tạo thêm công ăn việc làm cho người lao động, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô và phục hồi kinh tế trong năm 2023.

Người dân là đối tượng sẽ được hưởng lợi trực tiếp của chính sách này, việc giảm thuế VAT đối với hàng hóa, dịch vụ chịu thuế suất thuế VAT 10% sẽ góp phần giảm giá bán, từ đó góp phần giảm trực tiếp chi phí của người dân trong việc tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ phục vụ đời sống Nhân dân.

Đối với các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh hàng hóa, cung ứng dịch vụ chịu thuế VAT thuế suất 10% sẽ được hưởng lợi khi chính sách được ban hành. Việc giảm thuế VAT sẽ góp phần làm giảm chi phí sản xuất, hạ giá thành sản phẩm, từ đó giúp doanh nghiệp tăng khả năng phục hồi và mở rộng sản xuất kinh doanh.

Trình bày báo cáo thẩm tra về dự thảo nghị quyết về giảm thuế VAT, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Vân Chi cho biết, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách nhất trí với sự cần thiết ban hành Nghị quyết về giảm thuế VAT để hỗ trợ cho khu vực sản xuất, kinh doanh và người dân đã gặp rất nhiều khó khăn sau dịch COVID-19 trong bối cảnh tốc độ tăng trưởng đã bắt đầu thể hiện chiều hướng suy giảm từ quý IV/2022 và nhất là trong các tháng đầu năm 2023.

Việc Chính phủ trình Quốc hội xem xét, ban hành Nghị quyết về giảm thuế VAT là đúng thẩm quyền theo quy định.

Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách và Thường trực Ủy ban Pháp luật về cơ bản nhất trí bổ sung nội dung này vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023. Đồng thời, để việc giảm thuế VAT có thể kịp thời đi vào thực hiện để hỗ trợ cho doanh nghiệp và người dân, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách và Thường trực Ủy ban Pháp luật tán thành về việc trình Quốc hội xem xét, thông qua Nghị quyết theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Quang cảnh phiên họp.

Tuy nhiên, để bảo đảm đầy đủ về cơ sở pháp lý của việc thực hiện quy trình rút gọn, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị Chính phủ bổ sung nội dung giải trình rõ lý do đề nghị xây dựng Nghị quyết theo trình tự, thủ tục rút gọn trong hồ sơ dự án nghị quyết trình Quốc hội.

Mặt khác, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách nhận thấy, thời hạn Chính phủ gửi hồ sơ dự án nghị quyết và đề nghị bổ sung dự án vào chương trình ở thời điểm sát kỳ họp Quốc hội, chưa tuân thủ quy định tại Nghị quyết số 50/2022/QH15 của Quốc hội, ảnh hưởng đến chất lượng hồ sơ và gây bị động cho các cơ quan trong quá trình thẩm tra.

Ngoài ra, báo cáo đánh giá tác động chính sách của Chính phủ còn tương đối sơ sài, hoàn toàn thiếu các đánh giá tác động về kích cầu tiêu dùng, thúc đẩy hoạt động sản xuất, kinh doanh như mục tiêu đặt ra. Vì vậy, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị Chính phủ hoàn hoàn thiện hơn nữa Báo cáo đánh giá tác động.

Với quan điểm không mở rộng phạm vi áp dụng của Nghị quyết so với năm 2022, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị nội dung giảm thuế VAT của dự thảo nghị quyết về cơ bản lấy theo Nghị quyết số 43/2022/QH15. Nghĩa là không mở rộng đối tượng được giảm thuế đối với các lĩnh vực khác như ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm, kinh doanh bất động sản, khai khoáng, viễn thông, công nghệ thông tin…

Cơ bản đồng tình với tờ trình của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính - Ngân sách, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho rằng, việc đề xuất tiếp tục thực hiện miễn giảm thuế VAT; việc đề xuất giảm thuế được này từ 10% xuống còn 8% là cần thiết.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh nêu quan điểm, từ đầu năm 2023, các nhóm hàng hóa đã áp dụng mức thuế 10% theo quy định của Luật Thuế giá trị gia tăng. Việc đề xuất giảm thuế VAT vào thời điểm tháng 5/2023 là tương đối muộn, làm cho giải pháp giảm thuế suất thuế VAT không được thực hiện một cách liên tục nên chính sách không thật sự phát huy tác dụng đối với khu vực doanh nghiệp.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cũng đề nghị Chính phủ đánh giá rõ hơn tác động chính sách giảm thuế đến kích thích tiêu dùng như thế nào; đồng thời tác động của chính sách đến giảm thu ngân sách Nhà nước để đại biểu Quốc hội có thêm thông tin.

Cũng theo ông Thanh, thời gian tới, doanh nghiêp tiếp tục gặp nhiều khó khăn nên việc tiếp tục thực hiện chính sách này là rất cần thiết. Chính phủ đề nghị giảm thuế VAT đối với tất cả hàng hóa dịch vụ có thuế suất 10%, nhưng việc đánh giá tác động chính sách của Chính phủ còn định tính nên cơ quan thẩm tra và đại biểu không đủ thông tin. Nếu làm rõ việc giảm thuế sẽ giúp kích thích tiêu dùng, tác động lan tỏa các lĩnh vực khác thì có thể mở rộng giảm thuế đối với tất cả các mặt hàng.

Nêu ý kiến tại phiên họp, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường cũng thống nhất với tờ trình của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính - Ngân sách, đồng ý chủ trương giảm thuế VAT 2% để phục hồi phát triển kinh tế, hỗ trợ cho doanh nghiệp.

Tuy nhiên, để có căn cứ thuyết phục cao hơn đối với đại biểu Quốc hội, Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường cho rằng, nội dung mà Ủy ban Tài chính - Ngân sách nêu trong tờ trình của Chính phủ đề nghị cần được làm rõ hơn cho chặt chẽ.

Hiện nay, trong năm 2023, cùng với gói hỗ trợ mà Quốc hội, Chính phủ đã và đang ban hành, chúng ta sẽ tính toán có khoảng 190 nghìn tỷ đồng hỗ trợ, trong đó gia hạn 110 nghìn tỷ đồng, miễn giảm 80 nghìn tỷ đồng, chưa kể một số chính sách mà Chính phủ đang tiến hành liên quan đến thuế nhập nhẩu, xuất khẩu. Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường cho rằng chính sách như vậy nhằm hỗ trợ cho phát triển kinh tế.

Về các nội dung cụ thể, Tổng Thư ký Quốc hội cơ bản tán thành nội dung dự thảo nghị quyết so với Nghị quyết 43 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ, hỗ trợ chương trình phục hồi phát triển kinh tế - xã hội thì dự thảo nghị quyết mở rộng đối tượng hỗ trợ theo hướng giảm 2% cho hàng hóa, dịch vụ có mức thuế suất VAT 10%, không loại trừ đối với một số hàng hóa, dịch vụ như viễn thông, công nghệ thông tin, hoạt động tài chính, ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm, kinh doanh bất động sản, kim loại, sản phẩm từ kim loại đúc sẵn, sản phẩm khoáng sản, không kể khai thác than (than cấp, dầu mỏ tinh chế), sản phẩm hóa chất và sản phẩm hàng hóa và chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường cho rằng, đây cũng là những lĩnh vực khó khăn, cần kích cầu tiêu dùng nên không loại trừ. Bên cạnh đó, Tổng Thư ký Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ báo cáo thêm về sự cần thiết giảm thuế đối với hàng hóa, dịch vụ chịu thuế suất VAT 5%.

Cũng phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị Chính phủ nghiêm túc rút kinh nghiệm việc trình chậm hồ sơ tài liệu khiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội bị động trong việc chuẩn bị. Đến nay dự kiến nội dung chương trình kỳ họp Quốc hội không có nội dung.

Theo Chủ tịch Quốc hội, việc phân tích quy trình để xem xét các nội dung trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội đòi hỏi nhiều bước chặt chẽ, do đó ông lưu ý nếu chậm gửi hồ sơ thì các cơ quan của Quốc hội không có đủ thời gian để nghiên cứu thẩm tra.

Mặt khác, giảm thuế là chủ trương lớn phải có đánh giá tác động, báo cáo cấp có thẩm quyền, quy trình đòi hỏi nhiều thời gian. Do đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Tổng Thư ký Quốc hội cùng Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội tiếp tục chấn chỉnh rút kinh nghiệm về vấn đề này, siết chặt kỷ luật kỷ cương.

Đồng tình với chủ trương giảm thuế VAT, song Chủ tịch Quốc hội đề nghị phạm vi áp dụng như Nghị quyết 43/2022/QH15.

Chủ tịch Quốc hội làm rõ các nội dung của Nghị quyết 43/2022/QH15 đã đánh giá tính toán kỹ lưỡng, tư duy giảm để kích cầu để tăng thu là đúng đắn. Tuy nhiên, tình hình hiện nay khác với thời điểm ngay sau đại dịch, tình hình thu của năm 2023 là rất khó khăn, doanh nghiệp khó khăn, người dân khó khăn nên điều băn khoăn là liệu khi ban hành chính sách có thực sự kích cầu hay không.

Chủ tịch Quốc hội cho rằng lấy phần tăng thêm doanh thu, tăng thêm tổng mức bán lẻ để tăng bù lại thì đánh giá chưa rõ. Do đó, trên cơ sở thực tiễn đã có, Chủ tịch Quốc hội đề nghị áp dụng phạm vi như Nghị quyết 43/2022/QH15.

Ông Huệ cũng lưu ý trong dự thảo nghị quyết cần quy định Chính phủ có trách nhiệm triển khai kịp thời, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội yêu cầu không được làm giảm thu ngân sách theo dự toán đã được duyệt và không được tăng bội chi ngân sách của 2023. Nhấn mạnh yêu cầu tổ chức thực hiện như nào đó để khả thi vừa có phần giảm để kích cầu, lấy phần kích cầu đấy để bù vào phần hụt thu, có lợi cho cả người dân, doanh nghiệp nhưng không làm giảm thu ngân sách.

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất bổ sung vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023 để trình Quốc hội xem xét, quyết định việc giảm thuế VAT.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp thu ý kiến phát biểu của Chủ tịch Quốc hội, các đại biểu tại phiên họp, hoàn thiện hồ sơ dự thảo nghị quyết, bổ sung cụ thể hơn việc tổng kết, đánh giá quá trình thực hiện chính sách thuế giá trị gia tăng năm 2022, bổ sung các dẫn chứng, số liệu cụ thể, đánh giá cụ thể hơn tác động của việc giảm thuế giá trị gia tăng với nền kinh tế, thuyết minh thuyết phục hơn cho đề nghị giảm thuế...