Bước đi đột phá khi bỏ độc quyền Nhà nước về vàng miếng

Chiều 28/5 vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có buổi làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương về cơ chế, chính sách quản lý hiệu quả thị trường vàng trong thời gian tới.

Kết luận buổi làm việc, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh quan điểm chuyển mạnh từ tư duy hành chính sang tư duy thị trường có kỷ cương, từ “siết để kiểm soát” sang “mở để quản trị”; nhất định phải quán triệt, xóa bỏ tư duy “không quản được thì cấm”; đồng thời phải đưa thị trường vàng vận động phù hợp với các nguyên tắc của thị trường, có sự quản lý của Nhà nước.

Cùng đó, tránh can thiệp cứng nhắc, bó hẹp sự vận động và phát huy ưu điểm của thị trường, bảo đảm nguyên tắc tôn trọng quyền sở hữu, quyền tài sản, quyền tự do kinh doanh của người dân và doanh nghiệp; bảo đảm sự minh bạch trên thị trường. Đồng thời, cần xác định việc lưu trữ vàng của người dân như một hình thức tiết kiệm và đầu tư, là nhu cầu chính đáng, cần tôn trọng và tiếp cận xây dựng cơ chế, chính sách quản lý một cách phù hợp trên cơ sở quan điểm này.

Đặc biệt, Tổng Bí thư yêu cầu xóa bỏ thế độc quyền Nhà nước về thương hiệu vàng miếng một cách có kiểm soát trên nguyên tắc Nhà nước vẫn quản lý hoạt động sản xuất vàng miếng, nhưng có thể cấp phép cho nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia sản xuất vàng miếng nhằm tạo ra môi trường cạnh tranh bình đẳng, từ đó giúp đa dạng hóa nguồn cung và ổn định giá cả; mở rộng quyền nhập khẩu có kiểm soát để tăng cung vàng, góp phần giảm chệnh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới, đồng thời hạn chế tình trạng buôn lậu vàng qua biên giới.

Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu xóa bỏ độc quyền nhà nước về vàng miếng, cho phép nhiều doanh nghiệp sản xuất và mở rộng nhập khẩu có kiểm soát.

Đồng thời khuyến khích phát triển thị trường vàng trang sức trong nước để từng bước đưa Việt Nam trở thành trung tâm chế tác, xuất khẩu vàng trang sức chất lượng cao, chuyển hóa vàng tích trữ thành sản phẩm có giá trị gia tăng.

Tổng Bí thư cũng nhấn mạnh cần tập trung nghiên cứu một số giải pháp để sớm áp dụng cho phù hợp và có lộ trình nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm quốc tế để đề xuất việc triển khai thành lập Sở giao dịch vàng quốc gia; hoặc cho phép đưa vàng vào giao dịch trên Sở giao dịch hàng hóa; hoặc lập Sàn giao dịch vàng trong Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Nghiên cứu, áp dụng thuế đối với giao dịch mua bán vàng để nâng cao tính minh bạch thị trường, khả năng theo dõi thị trường của cơ quan quản lý và hạn chế mua bán vàng vì mục đích đầu cơ. Nghiên cứu xóa bỏ thuế xuất khẩu đối với vàng trang sức mỹ nghệ để khuyến khích phát triển sản xuất và xuất khẩu vàng trang sức của Việt Nam.

Những chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm đang tạo phấn khích lớn cho thị trường vàng, cộng đồng doanh nghiệp đánh giá rất cao, đặc biệt là việc xóa bỏ độc quyền nhà nước về vàng miếng, cho phép nhiều doanh nghiệp sản xuất và mở rộng nhập khẩu có kiểm soát...

Liên quan đến việc này, phóng viên Báo Tuổi trẻ Thủ đô đã có cuộc phỏng vấn đối với ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi (NTU).

Ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi (NTU).

Thưa ông, trước diễn biến khó lường của giá vàng trong nước trong thời gian qua, ông đánh giá về công tác quản lý thị trường vàng của Việt Nam như thế nào?

Ông Nguyễn Quang Huy: Trong hơn một thập kỷ qua, công tác quản lý thị trường vàng của Việt Nam đã đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và hạn chế tình trạng vàng hóa.

Việc triển khai Nghị định 24/2012/NĐ-CP đã giúp thị trường vàng vận hành trong khuôn khổ rõ ràng, trật tự hơn so với giai đoạn trước đó. Tuy nhiên, trong bối cảnh mới với độ mở kinh tế ngày càng cao và yêu cầu phát triển thị trường theo hướng hiện đại, minh bạch và cạnh tranh lành mạnh, một số biểu hiện như chênh lệch giá vàng lớn giữa trong nước và thế giới, nguồn cung chưa linh hoạt, hay cấu trúc thị trường chưa đa dạng… cho thấy đã đến lúc cần có sự điều chỉnh phù hợp hơn với thực tiễn.

Một chiến lược quản lý linh hoạt hơn, kết hợp hài hòa giữa ổn định vĩ mô và nguyên tắc thị trường, sẽ là nền tảng quan trọng để phát triển thị trường vàng minh bạch, hiệu quả và bền vững trong thời gian tới.

Chủ trương xóa bỏ thế độc quyền Nhà nước trong sản xuất vàng miếng là một bước đột phá mang tính lịch sử.

Mới đây, tại cuộc họp với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương, Tổng Bí thư Tô Lâm đã yêu cầu xóa bỏ thế độc quyền Nhà nước trong sản xuất vàng miếng, cho phép nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia nhằm tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng. Ông đánh giá việc này như thế nào?

Ông Nguyễn Quang Huy: Chủ trương của Tổng Bí thư Tô Lâm về việc xóa bỏ thế độc quyền Nhà nước trong sản xuất vàng miếng là một bước đột phá mang tính lịch sử, thể hiện tư duy cải cách mạnh mẽ và nhất quán về xây dựng nền kinh tế thị trường hiện đại, minh bạch, và hội nhập.

Việc mở cửa cho các doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia sản xuất vàng miếng sẽ mang lại nhiều lợi ích căn bản.

Thứ nhất: Tăng cạnh tranh – giảm chênh lệch giá. Khi thị trường có nhiều nhà sản xuất, nguồn cung sẽ dồi dào hơn, góp phần thu hẹp khoảng cách giữa giá vàng trong nước và quốc tế, hạn chế đầu cơ, thao túng.

Thứ hai: Cải thiện tính minh bạch và hiệu quả thị trường. Tạo ra cơ chế hình thành giá theo cung – cầu thực, giảm sự phụ thuộc vào biện pháp hành chính.

Thứ ba: Thúc đẩy ngành vàng nội địa phát triển bền vững, từ khai thác, chế tác đến phân phối, gắn kết với chiến lược tăng năng lực sản xuất quốc gia.

Thứ tư: Tạo việc làm, thu hút đầu tư và tăng nguồn thu ngân sách từ lĩnh vực vàng chính ngạch, thay vì để thất thoát từ buôn lậu và thị trường phi chính thức.

Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi cần được thực hiện có lộ trình, kèm theo hệ thống quy chuẩn kỹ thuật, kiểm định chất lượng và giám sát chặt chẽ, để tránh sự hỗn loạn hoặc thao túng thị trường từ nhóm lợi ích.

Ở góc độ chuyên gia lĩnh vực tài chính - ngân hàng, ông có kiến nghị hay đề xuất gì để thị trường vàng phát triển ổn định trong thời gian tới?

Ông Nguyễn Quang Huy: Để thị trường vàng Việt Nam phát triển ổn định, lành mạnh và hội nhập hiệu quả, tôi xin đề xuất một số kiến nghị như sau:

Cải cách thể chế – đa dạng hóa nguồn cung: Cho phép nhiều doanh nghiệp sản xuất vàng miếng theo mô hình có điều kiện (về vốn, năng lực chế tác, công nghệ, hệ thống phân phối, tiêu chuẩn quản trị); xây dựng bộ tiêu chuẩn vàng miếng quốc gia (như các nước dùng 999.9, có mã QR, chứng nhận số lô, xác thực nguồn gốc…), bảo đảm chất lượng và phòng chống gian lận.

Minh bạch hóa và hiện đại hóa thị trường: Phát triển sàn giao dịch vàng tập trung dưới sự quản lý của Ngân hàng Nhà nước hoặc Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, giúp hình thành giá công khai, hạn chế đầu cơ; sử dụng công nghệ Blockchain và mã hóa truy xuất nguồn gốc vàng, tăng độ tin cậy, giảm gian lận.

Liên thông với thị trường quốc tế: Từng bước mở cửa cho nhập khẩu và xuất khẩu vàng theo cơ chế "quota" linh hoạt, gắn với cân đối cung cầu thực tế; học hỏi mô hình của các nước phát triển – nơi vàng được giao dịch như một loại tài sản minh bạch, có thanh khoản và chịu sự quản lý sát sao chứ không bị bóp nghẹt hành chính.

Giáo dục tài chính và phân loại đầu tư: Tăng cường giáo dục tài chính cho người dân, để vàng không bị coi là kênh đầu tư “trú ẩn duy nhất” trong mọi tình huống. Nhà nước cần phân loại rõ: vàng trang sức – vàng đầu tư – vàng nguyên liệu, từ đó có chính sách thuế, kiểm soát và khuyến khích khác nhau.

Thị trường vàng không đơn thuần là câu chuyện của một loại hàng hóa, mà là điểm giao thoa giữa niềm tin tài chính, quản lý vĩ mô và tâm lý xã hội. Để vàng không còn là nỗi lo mà trở thành động lực phát triển, Việt Nam cần một cuộc cải cách toàn diện, đồng bộ và thận trọng – kết hợp giữa bàn tay hữu hình của Nhà nước và bàn tay vô hình của thị trường.