Bài 2: Bữa trưa miễn phí - biến chủ trương thành hành động

Hà Nội sẵn sàng...

Không phải ngẫu nhiên mà Hà Nội được xem là địa phương đi đầu trong nhiều chính sách an sinh xã hội và giáo dục. Với truyền thống “nghìn năm văn hiến”, Thủ đô luôn ý thức sâu sắc về vai trò của giáo dục và sự cần thiết phải chăm lo cho thế hệ trẻ.

Việc Hà Nội chủ động, sẵn sàng vào cuộc, thể hiện sự quyết liệt trong công tác chỉ đạo và triển khai. Đây không chỉ là việc thực hiện một nhiệm vụ chính trị mà còn là sự hiện thực hóa một cam kết xã hội sâu sắc, khẳng định tầm nhìn chiến lược của thành phố về việc đầu tư vào con người - nguồn lực quan trọng nhất cho sự phát triển bền vững.

Ông Nguyễn Ngọc Tuấn, Chủ tịch HĐND TP Hà Nội cho biết, bên cạnh các chính sách miễn giảm học phí, cuối tháng 4, Tổng Bí thư Tô Lâm giao thêm nhiệm vụ cho thành phố Hà Nội về việc tiếp tục nghiên cứu chính sách hỗ trợ ăn trưa cho học sinh.

Về nội dung này, UBND thành phố đang nghiên cứu, báo cáo Thành ủy và HĐND để triển khai chủ trương nhân văn, có ý nghĩa thiết thực đó.

Chính sách miễn phí bữa trưa cho học sinh, một chủ trương mang đậm ý nghĩa nhân văn sâu sắc, đã và đang nhận được sự quan tâm đặc biệt của toàn xã hội

Để hiện thực hóa chính sách này, Hà Nội cần nhanh chóng rà soát, đánh giá thực trạng, xây dựng các phương án triển khai chi tiết, huy động mọi nguồn lực cần thiết. Từ cấp thành phố đến các quận, huyện, thị xã, và đặc biệt là các trường học, tất cả đều đang trong tâm thế sẵn sàng đón nhận và thực hiện chính sách. Điều này cho thấy một sự đồng lòng, quyết tâm cao độ, biến chủ trương nhân văn thành hiện thực ý nghĩa cho hàng trăm nghìn học sinh trên địa bàn.

Theo Tiến sĩ, chuyên gia giáo dục Tiểu học Trần Thu Phương, trước khi chính sách được triển khai rộng rãi, Hà Nội cần tiến hành khảo sát và đánh giá thực trạng một cách kỹ lưỡng.

"Chúng ta cần nắm rõ số lượng học sinh thuộc diện thụ hưởng, đặc điểm về cơ sở vật chất của từng trường (bếp ăn, nhà ăn, trang thiết bị), cũng như năng lực cung cấp thực phẩm của các đơn vị.

Một cuộc khảo sát chi tiết về tình hình dinh dưỡng của học sinh hiện tại cũng là cần thiết để xây dựng thực đơn phù hợp nhất, đảm bảo tính khoa học và hiệu quả. Việc đánh giá thực tế sẽ giúp thành phố đưa ra những quyết sách sát sườn, tránh lãng phí và đảm bảo nguồn lực được phân bổ hiệu quả”, chuyên gia nói nói.

Theo chuyên gia Trần Thu Phương, sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp là yếu tố then chốt. Sở GD&ĐT Hà Nội cần là đơn vị chủ trì, xây dựng hướng dẫn chung và tiêu chuẩn cụ thể cho bữa ăn miễn phí. Phòng Giáo dục các địa phương sẽ chịu trách nhiệm triển khai, giám sát và hỗ trợ trực tiếp các trường.

Còn bản thân các nhà trường sẽ là đơn vị trực tiếp thực hiện, quản lý bữa ăn, và báo cáo định kỳ. Một kênh thông tin thông suốt và cơ chế phản hồi hai chiều sẽ giúp phát hiện và giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh. Quy trình này phải được minh bạch hóa để đảm bảo tính công bằng và hiệu quả.

Cũng theo chuyên gia, chất lượng bữa ăn là ưu tiên hàng đầu. Chúng ta cần có quy trình kiểm soát chặt chẽ từ khâu lựa chọn nhà cung cấp thực phẩm uy tín, có nguồn gốc rõ ràng, đến khâu chế biến, bảo quản và phân phối.

Các tiêu chuẩn về vệ sinh an toàn thực phẩm phải được đặt lên hàng đầu, thường xuyên kiểm tra định kỳ và đột xuất. Ngoài ra, việc xây dựng thực đơn phải đảm bảo cân bằng dinh dưỡng, phù hợp với lứa tuổi học sinh và đa dạng để các em không bị ngán. Việc mời chuyên gia dinh dưỡng tham gia vào việc xây dựng và thẩm định thực đơn là rất cần thiết.

Tiến sĩ, chuyên gia giáo dục Tiểu học Trần Thu Phương

Về cơ chế tài chính và quản lý nguồn lực, chuyên gia Trần Thu Phương nhấn mạnh, một chính sách quy mô lớn như vậy đòi hỏi cơ chế tài chính rõ ràng và bền vững. Hà Nội cần xây dựng một khung pháp lý vững chắc về ngân sách dành cho chính sách này, có thể bao gồm nguồn ngân sách thành phố, kêu gọi tài trợ từ các doanh nghiệp, tổ chức xã hội, và sự đóng góp tự nguyện của cộng đồng. Việc quản lý tài chính phải minh bạch, công khai, có sự kiểm tra, giám sát chặt chẽ để đảm bảo nguồn lực được sử dụng đúng mục đích và hiệu quả.

Chuyên gia Trần Thu Phương cũng chỉ ra những khó khăn có thể gặp phải khi triển khai chính sách này như việc đảm bảo chất lượng bữa ăn đồng đều giữa các trường; đối phó với tình trạng quá tải ở một số trường học, hay việc quản lý chuỗi cung ứng thực phẩm lớn.

Bà Phương cũng cho rằng Hà Nội cần có các kịch bản dự phòng, cơ chế điều chỉnh linh hoạt và sẵn sàng lắng nghe phản hồi từ các bên liên quan để liên tục cải thiện chính sách. Việc trao đổi kinh nghiệm với các địa phương khác (nếu có) hoặc các mô hình quốc tế cũng sẽ rất hữu ích.

Giải pháp đồng bộ, lộ trình rõ ràng

Hiện nay, nhiều trường học tại Thủ đô đã có điều kiện về cơ sở vật chất, đã và đang duy trì bếp ăn tập thể tự nấu. Mô hình này giúp nhà trường chủ động kiểm soát chất lượng nguyên liệu, quy trình chế biến và đảm bảo bữa ăn nóng sốt, tươi ngon. Ban giám hiệu và giáo viên có thể dễ dàng giám sát, đồng thời học sinh được ăn uống trong môi trường quen thuộc, ấm cúng.

Đối với các trường không có đủ diện tích hoặc nhân lực để vận hành bếp ăn riêng, việc hợp tác với các đơn vị cung cấp suất ăn công nghiệp uy tín là một giải pháp hiệu quả. Các đơn vị này phải đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về vệ sinh an toàn thực phẩm, có chứng nhận đầy đủ. Nhà trường sẽ kiểm tra đột xuất và định kỳ để đảm bảo chất lượng.

Khi triển khai bữa trưa miễn phí tại Thủ đô, chuyên gia giáo dục Trần Thu Phương khuyến khích sự tạo điều kiện cho phụ huynh và cộng đồng cùng tham gia giám sát. Hội phụ huynh, Ban đại diện cha mẹ học sinh có thể cử đại diện luân phiên tham gia giám sát quy trình chế biến, kiểm tra chất lượng thực phẩm, và cùng ăn thử bữa ăn với các em.

Sự tham gia này không chỉ tăng cường tính minh bạch, sự tin tưởng mà còn tạo nên một "mạng lưới an toàn" cộng đồng, đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho học sinh. Ngoài ra, việc huy động các tổ chức xã hội, doanh nghiệp cùng đóng góp nguồn lực (thực phẩm sạch, dụng cụ nhà bếp, hoặc tài chính) cũng là một hướng đi sáng tạo, thể hiện tinh thần xã hội hóa.

Nhà giáo Tô Thị Hải Yến, Hiệu trưởng Trường THCS Giảng Võ cùng các học sinh

Từ thực tế tại cơ sở, thầy Nguyễn Thế Thắng, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Thạch Hòa A (Hà Nội) thẳng thắn chia sẻ: “Hiện trường có tổ chức bán trú nhưng mới chỉ 120 trên tổng số 626 học sinh được ăn tại trường.

Nguyên nhân chính là thiếu bếp ăn và nhân lực phục vụ. Nếu Đảng, Nhà nước quan tâm và triển khai được chính sách hỗ trợ bữa ăn trưa miễn phí thì đây sẽ là sự chăm lo thiết thực cho học sinh và phụ huynh. Không chỉ giúp các em đảm bảo sức khỏe, học tập tốt hơn mà còn giúp phụ huynh yên tâm gửi gắm con em ở trường”.

Cô Tô Thị Hải Yến, Hiệu trưởng Trường THCS Giảng Võ (Hà Nội) chia sẻ: “Đây là chủ trương rất đúng, nhưng cần tính toán kỹ và có lộ trình thực hiện cụ thể. Để đảm bảo an toàn và chất lượng bữa ăn, cần ưu tiên triển khai trước ở các địa bàn khó khăn, trường chưa có điều kiện bán trú”.

Từ góc nhìn quản lý nhà trường, thầy Nguyễn Xuân Khang, Chủ tịch Hội đồng Trường Marie Curie gọi đây là chính sách "hợp lòng dân, hợp xu thế phát triển giáo dục hiện đại". Theo ông, nếu thực hiện hiệu quả, chính sách này không chỉ cải thiện thể trạng học sinh, mà còn góp phần thay đổi văn hóa giáo dục - coi học sinh là trung tâm của mọi hoạt động nhà trường.

Không chỉ ở vùng khó khăn, tại các đô thị lớn như Hà Nội, đa phần học sinh tiểu học đều ăn bán trú do cha mẹ đi làm cả ngày. Khoản ăn trưa hiện nay dao động từ 30.000–35.000 đồng/ngày. Nếu được miễn phí, sẽ giảm đáng kể gánh nặng tài chính cho các gia đình có hai con đang đi học”.

Theo số liệu từ Sở GD&ĐT Hà Nội, các nhà trường trên địa bàn thành phố Hà Nội phục vụ trung bình gần 1 triệu học sinh ăn bán trú. Nhiều năm qua, Sở GD&ĐT Hà Nội luôn quan tâm đến việc đảm bảo bữa ăn học đường giúp học sinh có đủ sức khỏe học tập, tạo điều kiện phát triển thể lực và thể chất.

“Tổ chức bữa ăn bán trú cho học sinh theo gợi mở của Tổng Bí thư Tô Lâm là chủ trương nhân văn. Hà Nội hoàn toàn có thể triển khai chủ trương này. Đầu tư cho bữa ăn học đường là đầu tư cho tương lai nhưng cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các ban, ngành, địa phương để đảm bảo bền vững”, ông Trần Thế Cương, Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội nhấn mạnh.

Có thể khẳng định, việc Hà Nội tiên phong trong chính sách miễn phí bữa trưa không chỉ mang lại lợi ích trực tiếp cho hàng trăm nghìn học sinh, giảm gánh nặng cho hàng chục nghìn gia đình, mà còn tạo tiền đề, cung cấp kinh nghiệm quý báu cho các địa phương khác trong cả nước

Có thể khẳng định, việc Hà Nội tiên phong trong chính sách miễn phí bữa trưa không chỉ mang lại lợi ích trực tiếp cho hàng trăm nghìn học sinh, giảm gánh nặng cho hàng chục nghìn gia đình, mà còn tạo tiền đề, cung cấp kinh nghiệm quý báu cho các địa phương khác trong cả nước.

Đảng và Nhà nước đang nỗ lực hiện thực hóa mục tiêu phát triển đất nước bền vững, nâng cao chất lượng cuộc sống cho nhân dân, đặc biệt là thế hệ tương lai, việc chăm sóc trẻ em luôn được đặt ở vị trí trung tâm.

Chính sách miễn phí bữa trưa cho học sinh, một chủ trương mang đậm ý nghĩa nhân văn sâu sắc, đã và đang nhận được sự quan tâm đặc biệt của toàn xã hội. Hà Nội - trái tim của cả nước đã và đang thể hiện rõ sự tiên phong và quyết tâm cao độ để hiện thực hóa chính sách đầy ý nghĩa này vì sự phát triển toàn diện của học sinh Thủ đô.

(Còn nữa)