Áp tiêu chuẩn Basel II cho Viet Capital Bank của bà Nguyễn Thanh Phượng có vội vàng?

Như Tuổi trẻ và Pháp luật đã thông tin, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước vừa ban hành Quyết định số 2233/QĐ-NHNN về việc Ngân hàng TMCP Bản Việt (Viet Capital Bank) áp dụng Thông tư số 41/2016/TT-NHNN.

Theo đó, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước quyết định Viet Capital Bank áp dụng Thông tư 41/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước quy định tỷ lệ an toàn vốn đối với ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài (Thông tư 41) kể từ ngày 1/11/2019.

Viet Capital Bank có trách nhiệm thực hiện chuyển hoạt động chính thức từ hệ thống chính sang hệ thống dự phòng đối với hệ thống tính tỉ lệ an toàn vốn theo đúng kế hoạch báo cáo tại Công văn số 2132/2019/CV-QLRR ngày 30/8/2019 để đảm bảo hệ thống có thể hoạt động liên tục trong trường hợp có thảm họa.

Số liệu tài chính của Viet Capital Bank được công bố tại báo cáo thường niên năm 2018.

Bên cạnh đó, Viet Capital Bank phải tuân thủ quy định tại Thông tư 41 và thực hiện chế độ báo cáo thống kê về tỷ lệ an toàn vốn đối với Thông tư 41 theo hướng dẫn của NHNN. Trong thời gian từ ngày 1/11/2019 đến hết ngày 31/12/2019, Viet Capital Bank đồng thời thực hiện chế độ báo cáo về tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu theo quy định tại Thông tư 36/2014/TT-NHNN ngày 20/11/2014 của Thống đốc NHNN quy định các giới hạn, tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài.

Được biết, một trong những yêu cầu quan trọng nhất của Basel II là đảm bảo tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu (CAR) ít nhất là 8%. Và để làm được có 2 cách là giảm tổng tài sản rủi ro, cách này không phải là phương thức chủ đạo có thể giải quyết vấn đề của ngân hàng, nhất là trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng ở mức 2 con số và tăng vốn tự có thông qua phát hành cổ phiếu riêng lẻ cho đối tác chiến lược, cho cổ đông hiện hữu hoặc chia cổ tức, thưởng bằng cổ phiếu.

Đáng nói, trong bối cảnh Viet Capital Bank không công bố thuyết minh báo cáo tài chính, thông tin chi tiết về nợ xấu cũng mù mờ, nhưng ngân hàng vẫn được áp dụng tiêu chuẩn Basel II quy định tỷ lệ an toàn vốn đối với ngân hàng khiến các nhà đầu tư và nhà băng khác không khỏi bất ngờ và đặt ra nhiều nghi vấn.

Tỷ lệ an toàn tín dụng của Viet Capital Bank được công bố trong báo cáo thường niên năm 2018.

Dù Viet Capital Bank không công bố thuyết minh báo cáo tài chính, thông tin chi tiết về nợ xấu cũng mù mờ. Tuy nhiên, cũng có thể hình dung được phần nào nợ xấu của Viet Capital Bank thời gian qua thông qua con số chi phí dự phòng rủi ro tín dụng ngày một tăng.

Cụ thể, ở thời kỳ thịnh vượng nhất là năm 2011, chi phí dự phòng chỉ ở mức 11 tỷ đồng, chiếm chỉ 3% lợi nhuận thuần. Tuy nhiên, đến năm 2016, cũng là thời kỳ "đen tối" trong hoạt động kinh doanh của Viet Capital Bank, chi phí dự phòng chiếm đến 85%, mặc dù lợi nhuận thuần chỉ có 82 tỷ đồng. Và đến năm 2018, mặc dù lợi nhuận thuần đã tăng trưởng mạnh với 224 tỷ đồng, nhưng chi phí dự phòng vẫn tiếp tục tăng cao, chiếm 57% lợi nhuận thuần.

Tại báo cáo thường niên hàng năm, VietCapital Bank vẫn cập nhật tỷ lệ nợ xấu của ngân hàng, nhưng không hề có bản chi tiết thuyết minh báo cáo tài chính. Tỷ lệ nợ xấu từ năm 2015 - 2018 đều thấp hơn 2% kể từ thời điểm 4,1% vào năm 2013.

Theo báo cáo thường niên năm 2018, tỷ lệ nợ quá hạn của VietCapital Bank là 3,3%, tăng 15% so với cùng kỳ năm 2017; tỷ lệ nợ xấu là 2,1%, tăng 13% so với năm 2017; tỷ lệ dự trữ thanh khoản là 10,76%, giảm 6%; hệ số an toàn vốn (CAR) là 10,76%, giảm 3% so với năm 2017; ROE (lợi nhuận/vốn) đạt 2,74%, tăng 174% so với năm 2017... Nên nhớ, tại báo cáo tài chính hợp nhất năm 2018, đơn vị kiểm toán đã lưu ý về việc trích lập bổ sung dự phòng rủi ro đối với trái phiếu đặc biệt do Công ty Quản lý tài sản các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) phát hành.

Nguyễn Thanh Phượng. Ảnh: VCSC.

Mặc dù các con số quan trọng được công bố, nhưng việc không thuyết minh báo cáo tài chính nhiều năm đã đặt ra vấn đề lớn về sự minh bạch thông tin của Viet Capital Bank cho nhà đầu tư. Giới đầu tư không thể nào hình dung được bức tranh nợ xấu cũng như tình hình hoạt động tín dụng trong bối cảnh nhà băng này cũng đang rục rịch lên sàn chứng khoán.

Được biết, mới đây, Viet Capital Bank đã được Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD) cấp Giấy chứng nhận đăng ký chứng khoán với mã BVB. Theo đó, hơn 317 triệu cổ phiếu BVB, tương ứng gần 3,2 nghìn tỷ đồng sẽ được giao dịch trên UPCoM theo lộ trình đã được cổ đông nhất trí thông qua tại Đại hội cổ đông thường niên 2019.

Theo tìm hiểu của phóng viên, Viet Capital Bank - Ngân hàng Bản Việt gắn liền với tên tuổi của bà Nguyễn Thanh Phượng (con gái của nguyên Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng). Đây là ngân hàng thương mại quy mô nhỏ, được thành lập năm 1992 với tên gọi Ngân hàng TMCP Gia Định với số vốn chỉ 5 tỷ đồng. Từ 2006, Gia Định Bank mới bắt đầu phát triển và đổi tên thành Ngân hàng Bản Việt (Viet Capital Bank) từ 1/2012.

Bà Nguyễn Thanh Phượng được bầu chọn vào Hội đồng Quản trị và giữ chức Chủ tịch Hội đồng Quản trị của Viet Capital Bank từ tháng 2/2012 đến tháng 5/2013. Ở thời điểm hiện tại, dù đã dời vị trí Chủ tịch của Viet Capital Bank nhưng tầm ảnh hưởng tại ngân hàng của bà Phượng vẫn rất lớn. Người thay vị trí của bà Phượng là ông Lê Anh Tài từ năm 2013 đến nay.

Hiện tại, HĐQT của Viet Capital Bank hiện gồm 5 người cho nhiệm kỳ 2015-2020 gồm: Ông Lê Anh Tài (Chủ tịch), bà Nguyễn Thanh Phượng (Phó chủ tịch HĐQT), ông Nguyễn Hoài Nam (Thành viên), ông Ngô Quang Trung (Thành viên), ông Vương Công Đức (Thành viên).

Ngoài vị trí quan trọng tại Viet Capital Bank, bà Nguyễn Thanh Phượng là còn thành viên sáng lập của Công ty Quản lý Quỹ Đầu tư chứng khoán Bản Việt (Viet Capital Asset Management – VCAM) và Công ty Chứng khoán Bản Việt (Viet Capital Securities – VCSC). Bà hiện đang đảm nhiệm vị trí Chủ tịch HĐQT của VCAM và VCSC kể từ thời điểm thành lập năm 2007.

Trước đó, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã ra quyết định xử phạt hành chính Công ty CP Quản lý quỹ đầu tư chứng khoán Bản Việt số tiền 85 triệu đồng, do không bảo đảm cơ cấu nhân sự tại bộ phận kiểm soát nội bộ theo quy định. Cụ thể, bộ phận kiểm soát nội bộ của công ty không có nhân viên có trình độ chuyên môn nghiệp vụ về kế toán hoặc kiểm toán, vi phạm quy định tại khoản 2 Điều 10 Thông tư số 212/2012/TT-BTC ngày 5/12/2012 của Bộ trưởng Tài chính hướng dẫn thành lập và hoạt động công ty quản lý quỹ.