Vì sao Hà Nội lại mưa lớn gây ngập lụt chỉ trong vòng ít ngày?

Ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia cho biết, từ cuối tháng 9 đến nay, miền Bắc liên tiếp xuất hiện 2 đợt mưa lớn trên diện rộng do ảnh hưởng hoàn lưu bão. Trong đó, riêng tại Thái Nguyên và Hà Nội, lượng mưa đo được có nơi vượt 500mm, gây ngập cục bộ và tiềm ẩn nguy cơ lũ, sạt lở đất.

Theo ông Khiêm, đợt mưa lớn ngày 7/10 có nhiều điểm tương đồng với đợt mưa xảy ra ngày 29-30/9. Cả 2 đợt đều do tác động của hội tụ gió kinh hướng (gió từ nhiều hướng Đông Nam và Tây Nam hội tụ theo kinh độ) kết hợp hoàn lưu hậu bão và đới gió Đông Nam ẩm của áp cao cận nhiệt đới, khiến vùng mưa tập trung chủ yếu ở khu vực Bắc Bộ, trọng tâm là Thủ đô Hà Nội.

Mưa lớn kéo dài gây ngập tại Hà Nội sáng 7/10.

Tuy nhiên, đợt mưa ngày 30/9 kéo dài hơn và gây ngập diện rộng hơn so với đợt mưa sáng 7/10. Cường suất mưa 1 giờ lớn nhất của 2 đợt lần lượt là 101,4mm (tại Định Công, ngày 30/9) và 108,2mm (tại Mễ Trì, ngày 7/10).

Về phân bố, ngày 30/9 mưa lớn tập trung ở khu vực nội thành và phía bắc Hà Nội, lượng mưa phổ biến 200mm/24 giờ đến 300mm/24 giờ; khu vực phía tây và tây nam (Ba Vì, Xuân Mai, Chương Mỹ, Sơn Tây) mưa nhỏ hơn, khoảng 60-90mm. Trong khi đó, đợt mưa 7/10 tập trung chủ yếu ở nội thành, gồm Mễ Trì, Láng, Cầu Diễn, Hà Đông, Phú Lãm, Đông Anh, với số điểm mưa trên 100 mm ít hơn.

Từ sáng 6/10 đến sáng 7/10, chịu ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 11 và hội tụ gió kinh hướng, khu vực Bắc Bộ có mưa vừa, mưa to đến rất to trên diện rộng. Trong đó, Thái Nguyên và Hà Nội là hai địa phương ghi nhận lượng mưa đặc biệt lớn.

Tại Thái Nguyên, lượng mưa từ 19h ngày 6/10 đến 9h ngày 7/10 đạt mức kỷ lục: Trạm Hóa Thượng 526mm, trạm Cây Thị 462mm. Nhiều địa phương khác cũng có lượng mưa lớn như trạm Bố Hạ (Bắc Ninh) 348mm, trạm Mễ Trì (Hà Nội) 261,6mm, trạm Sóc Sơn (Hà Nội) 242,4 mm, trạm Tân Tri 1 (Lạng Sơn) 224,4mm, trạm Chúc Bài Sơn (Quảng Ninh) 216mm.

Theo các chuyên gia khí tượng, hoàn lưu vùng áp thấp suy yếu từ bão số 11 di chuyển vào khu vực phía tây Bắc Bộ, kết hợp với đới gió Đông Nam mạnh của áp cao cận nhiệt đới lấn từ phía đông, tạo ra vùng hội tụ gió dọc theo dải Tuyên Quang - Thái Nguyên - Hà Nội - Lạng Sơn, gây mưa lớn liên tục trong nhiều giờ.

Các chuyên gia khí tượng thủy văn cũng đưa ra dự báo trong chiều và tối 7/10, hội tụ gió kinh hướng suy yếu nhưng Bắc Bộ vẫn có mưa vừa, mưa to, lượng phổ biến 30-60mm, cục bộ hơn 100mm tại Tuyên Quang, Thái Nguyên và Hà Nội. Đến đêm, mưa giảm, song rạng sáng 8/10 khu vực Đông Bắc có thể mưa trở lại.

Do ảnh hưởng của mưa lớn từ ngày hôm nay (7/10) đến 10/10, lũ trên các sông ở khu vực Bắc Bộ và Thanh Hóa tiếp tục lên, trong đợt lũ này, đỉnh lũ trên các sông ở tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh, sông Lục Nam (Bắc Ninh), sông Thái Bình (Hải Phòng) lên mức báo động 2 - báo động 3 và trên báo động 3; đỉnh lũ trên sông Thao (Lào Cai), sông Lô (Tuyên Quang), sông Hoàng Long (Ninh Bình), thượng lưu sông Mã (Thanh Hóa) lên mức báo động 1 - báo động 2, có sông trên báo động 2; đỉnh lũ đến hồ Hòa Bình, hạ lưu sông Hồng tại trạm Hà Nội có khả năng trên mức báo động 1.

Ngập lụt diện rộng tại các tỉnh Thái Nguyên, Bắc Ninh, Lạng Sơn, Cao Bằng và nguy cơ ngập lụt tại các vùng trũng thấp ven sông, các khu đô thị thuộc khu vực Bắc Bộ và Thanh Hóa; nguy cơ sạt lở bờ sông, đê sông, nguy cơ lũ quét trên các sông suối và sạt lở đất trên các sườn dốc ở khu vực vùng núi Bắc Bộ và Thanh Hóa.