Tuần tới, Quốc hội chốt sửa Hiến pháp, chất vấn 2 Bộ trưởng

Theo đó, ngay sáng đầu tuần 16/6, Quốc hội họp phiên toàn thể tại hội trường đểbiểu quyết thông qua Nghị quyết của Quốc hội về sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013; Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).

Trước đó, theo báo cáo của Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng, dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 (dự thảo Nghị quyết), đã được công bố rộng rãi để lấy ý kiến Nhân dân, các ngành, các cấp từ ngày 6/5/2025.

Việc lấy ý kiến Nhân dân về dự thảo Nghị quyết lần này là đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng, không chỉ đề cao quyền làm chủ, phát huy trí tuệ tập thể của Nhân dân, mà còn góp phần khơi dậy tinh thần yêu nước, trách nhiệm của các tầng lớp Nhân dân, là thời cơ tốt và là thời điểm quan trọng để các tầng lớp Nhân dân có điều kiện thể hiện trách nhiệm của mình trước Đảng, trước Nhà nước, trước dân tộc.

Theo Báo cáo số 472/BC-CP của Chính phủ, sau 1 tháng tổ chức lấy ý kiến, đã có 280.226.909 lượt ý kiến góp ý của cơ quan, tổ chức, cá nhân về tất cả các nội dung, điều khoản trong dự thảo Nghị quyết. Chính phủ đã tập hợp, tổng hợp đầy đủ, kịp thời, khách quan, trung thực ý kiến của Nhân dân để phục vụ việc tiếp thu, chỉnh lý.

Trên cơ sở ý kiến của Nhân dân, ý kiến của các đại biểu Quốc hội và các cơ quan, tổ chức hữu quan, bám sát Cương lĩnh và các nghị quyết, kết luận của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đã khẩn trương tổ chức việc nghiên cứu, tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết để trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp này.

Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV.

Những ý kiến góp ý của Nhân dân rất đa dạng, phong phú cả về nội dung và kỹ thuật lập hiến nhưng cũng có tính tập trung cao.

Ngày 12/6, Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đã có báo cáo giải trình, tiếp thu (28 trang) gửi đến các đại biểu Quốc hội, trong đó, Ủy ban đã tổng hợp, hệ thống thành những loại ý kiến, những nhóm vấn đề nổi lên, còn nhiều ý kiến khác nhau để giải trình việc tiếp thu, chỉnh lý.

Tuyệt đại đa số các ý kiến (99,75%) đều tán thành với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013; tán thành phạm vi sửa đổi, bổ sung và nội dung cơ bản của dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 như đã nêu trong tờ trình của Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Theo đó, phần lớn các ý kiến đều tán thành với việc sửa đổi, bổ sung các điều 9, 10 và khoản 1 Điều 84 của Hiến pháp năm 2013 để kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội phù hợp với tình hình đất nước hiện nay.

Đồng thời, đa số các ý kiến đều tán thành với nội dung sửa đổi, bổ sung các điều tại Chương IX của Hiến pháp năm 2013 để thực hiện chủ trương về tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Bên cạnh đó, đa số các ý kiến (99,11%) đều tán thành với nội dung sửa đổi, bổ sung Điều 115 của Hiến pháp năm 2013 để phù hợp với chủ trương tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp và mô hình tổ chức hệ thống TAND, Viện KSND không gắn với đơn vị hành chính cụ thể.

Tuy nhiên, cũng có nhiều ý kiến đề nghị tiếp tục giữ quy định về quyền chất vấn của đại biểu HĐND đối với Chánh án TAND, Viện trưởng Viện KSND tại khoản 2 Điều 115 của Hiến pháp hiện hành hoặc nghiên cứu, mở rộng theo hướng đại biểu HĐND còn có quyền chất vấn đối với người đứng đầu các cơ quan, tổ chức khác của Trung ương thực hiện nhiệm vụ trên địa bàn, như cơ quan thi hành án dân sự, cơ quan thuế, hải quan. Có ý kiến đề nghị thay cụm từ “người bị chất vấn” thành “người được chất vấn” nhằm giúp người thực hiện có cách tiếp cận nhẹ nhàng hơn, tránh tâm lý nặng nề cho người có nghĩa vụ trả lời chất vấn,…

Về vấn đề này, trong tờ trình, bản thuyết minh của Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đã lý giải cụ thể lý do sửa đổi, bổ sung các nội dung nêu trên. Tuy nhiên, để bảo đảm yêu cầu tiếp tục khẳng định và phát huy vai trò giám sát và thực hiện quyền làm chủ của Nhân dân thông qua HĐND các cấp, Ủy ban xin được tiếp thu ý kiến của Nhân dân, của các cơ quan có liên quan trực tiếp (như Chính phủ, TAND tối cao, Viện KSND tối cao), ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội và đề nghị giữ lại quy định tại khoản 2 Điều 115 của Hiến pháp năm 2013, tức là không sửa đổi, bổ sung Điều 115 của Hiến pháp nữa.

Để tạo điều kiện thuận lợi cho Chính phủ, các bộ, ngành ở Trung ương và địa phương có thêm thời gian, kịp thời triển khai thực hiện chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và tạo cơ sở pháp lý hiến định cho việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, sớm đưa tổ chức bộ máy của chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính chính thức đi vào hoạt động từ ngày 1/7/2025, Ủy ban đề nghị xác định thời điểm có hiệu lực của Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 là từ ngày được Quốc hội thông qua (dự kiến là ngày 16/6/2025).

Ủy ban cũng đề nghị Chủ tịch nước thực hiện việc công bố Nghị quyết này ngay trong ngày được Quốc hội thông qua để kịp thời thông tin rộng rãi về nội dung sửa đổi, bổ sung Hiến pháp đến đông đảo cử tri và Nhân dân cả nước. Đồng thời, để bảo đảm đủ thời gian cho công tác chuyển giao nhiệm vụ, quyền hạn, đồng bộ với lộ trình sắp xếp đơn vị hành chính nói chung, đề nghị chỉnh lý quy định tại khoản 2 Điều 2 của dự thảo Nghị quyết theo hướng khẳng định các đơn vị hành chính cấp huyện trong cả nước kết thúc hoạt động từ ngày 1/7/2025.

Một điểm nhấn khác trong tuần tới là phiên chất vấn và trả lời chất vấn sẽ được tổ chức trong 1,5 ngày từ ngày 19/6 đến sáng 20/6 với 2 nhóm vấn đề.

Nhóm vấn đề thứ nhất thuộc lĩnh vực tài chính với trách nhiệm trả lời chính thuộc về Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng.

Nội dung chất vấn tập trung vào: giải pháp về công tác tài chính cho phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm mục tiêu tăng trưởng, làm mới động lực tăng trưởng truyền thống, xác lập, thúc đẩy động lực tăng trưởng mới; giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước, giải pháp hỗ trợ, thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân thành động lực quan trọng nhất của nền kinh tế, giải pháp đẩy mạnh thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và cơ chế, chính sách thúc đẩy, thu hút đầu tư, phát triển các khu công nghiệp, khu kinh tế.

Nhóm vấn đề thứ hai thuộc lĩnh vực giáo dục và đào tạo với trách nhiệm trả lời chính thuộc về Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn.

Nội dung chất vấn tập trung vào: thực trạng và giải pháp phát triển, nâng cao chất lượng giáo dục đại học gắn với yêu cầu tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội; việc thực hiện quy định của pháp luật về dạy thêm, học thêm; công tác bảo đảm môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện; phòng, chống bạo lực học đường; bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm trong trường học.

Nhấn mạnh chất vấn và trả lời chất vấn là hoạt động giám sát tối cao hết sức quan trọng của Quốc hội và luôn nhận được sự quan tâm, theo dõi của đông đảo cử tri, Nhân dân cả nước, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị các Bộ trưởng cần tiếp tục phát huy kinh nghiệm đã đăng đàn trả lời chất vấn trước đây, trả lời đúng vào trọng tâm câu hỏi chất vấn, thẳng thắn nêu rõ trách nhiệm và biện pháp khắc phục.

Theo Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, đây cũng là dịp để các bộ, ngành "quảng bá", báo cáo với cử tri và Nhân dân những việc đã làm được, những việc đang làm, hiện tại và tương lai như thế nào.

"Cử tri và Nhân dân theo dõi trực tiếp phiên chất vấn qua truyền hình, phát thanh sẽ chấm điểm Bộ trưởng có cầu thị, có thấy được những hạn chế của ngành mình, lĩnh vực mình phụ trách hay không. Cùng với đó, cần tập trung vào giải pháp thực hiện tới đây như thế nào, đây là vấn đề cử tri và Nhân dân rất mong đợi. Chúng ta phải làm hết trách nhiệm của mình", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.