Thị xã Sơn Tây: Tự hào quá khứ, vững bước tương lai

Mảnh đất văn hóa, văn hiến

Nói về lịch sử của thị xã Sơn Tây, GS.TS. Đinh Khắc Thuân, Viện Trần Nhân Tông, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, theo sách “Đại Việt sử ký toàn thư” và “Đại Nam nhất thống chí”: Tháng 4 năm Kỷ Sửu (1469), triều đình Đại Việt có những điều chỉnh tổ chức hành chính, định lại bản đồ toàn quốc.

Văn hóa, du lịch trở thành “nam châm” thu hút du khách của Sơn Tây

Cả nước chia thành phủ Phụng Thiên và 12 thừa tuyên, bên dưới có các cấp châu, huyện, xã, trang, sách. Trong đó, thừa tuyên Quốc Oai đổi tên thành thừa tuyên Sơn Tây. Từ đây, địa danh “Sơn Tây” chính thức ra đời với tư cách là một đơn vị hành chính trực thuộc chính quyền trung ương của quốc gia Đại Việt. Như vậy, đến nay, danh xưng Sơn Tây đã xuất hiện và tồn tại suốt 555 năm, tức là hơn nửa thiên niên kỷ.

Trong 100 năm trước, ngày 30/12/1924, Thống sứ Bắc kỳ J.Krautheimer ký văn bản gồm 3 điều, trong đó quyết định thành lập một đơn vị hành chính mới làm thủ phủ của tỉnh Sơn Tây gọi là thị xã Sơn Tây.

Thời điểm ấy, thị xã Sơn Tây gồm 17 đơn vị hành chính bản địa, có giới hạn gồm: Phía Bắc giáp sông Hồng; Phía Tây và Tây Nam giáp địa phận các xã Phú Nhi và Sông Côn; Phía Nam giáp bến quân sự cũ và địa phận xã Đạm Chai (tức Đạm Trai); Phía Đông Nam và phía Đông giáp đê quân sự cũ và địa phận các xã Thuần Nghệ, Phù Sa.

Phát huy giá trị văn hóa, văn hiến của người Sơn Tây

Kể từ đó, thị xã Sơn Tây thuộc tỉnh Sơn Tây với tư cách là đô thị kiểu phương Tây được chính thức thành lập. Như vậy, địa danh hành chính thị xã Sơn Tây đã tồn tại 100 năm (1924 - 2024). Hơn nửa thiên niên kỷ qua, Sơn Tây luôn là vùng đất địa linh nhân kiệt, giữ vai trò quan trọng về mặt quân sự, kinh tế, văn hoá trong lịch sử của đất nước.

Về mặt quân sự, với địa hình bán sơn địa nối liền với vùng núi của huyện Ba Vì, trong suốt chiều dài lịch sử, nơi đây luôn được coi là vùng đất có vị trí chiến lược về mặt quân sự. Nhân dân Sơn Tây luôn tự hào là một trong những lũy thép bảo vệ Kinh thành Thăng Long xưa và Thủ đô Hà Nội ngày nay.

Trong chiến đấu và trong hòa bình, thị xã Sơn Tây luôn đóng vai trò quan trọng, chủ động như là phên dậu phía Tây kinh thành Thăng Long

Về mặt văn hoá, cùng với dòng chảy của thời gian, Sơn Tây đã trở thành một địa danh có trầm tích lịch sử - văn hóa đặc trưng với với 244 di tích, trong đó có 19 di tích xếp hạng cấp quốc gia, 61 di tích xếp hạng cấp thành phố.

Nổi bật trong hàng trăm di sản di sản, không thể không nhắc đến làng cổ ở Đường Lâm, nơi được biết đến như bảo tàng sống về văn hóa, sản sinh ra nhiều anh hùng hào kiệt, “một ấp sinh hai vua”: Bố Cái Đại Vương Phùng Hưng và Tiền Ngô Vương Ngô Quyền; thành cổ Sơn Tây - công trình kiến trúc quân sự vô cùng độc đáo được xây dựng nửa đầu thế kỷ XIX dưới triều vua Minh Mạng; Văn Miếu Sơn Tây - nơi lưu giữ những dấu tích vẻ vang của tinh thần hiếu học…

Tầm nhìn tương lai

Những năm qua, Đảng bộ, chính quyền, người dân Sơn Tây đồng lòng, đồng sức khắc phục khó khăn, thách thức, viết tiếp trang sử truyền thống cách mạng, đoàn kết, quyết tâm khơi dậy tiềm năng văn hóa trở thành sức mạnh nội sinh, phát huy ý chí tự lực, tự cường và khát vọng phát triển, xây dựng thị xã Sơn Tây ngày càng giàu đẹp, văn minh.

Nhờ đó, thị xã được Hiệp hội các đô thị Việt Nam bầu chọn là đô thị xanh - sạch - đẹp; năm 2006, được công nhận là đô thị loại III của thành phố.

Hàng vạn người trải nghiệm các hoạt động văn hóa tại Không gian văn hóa và phố đi bộ quanh hào thành cổ Sơn Tây

Hằng năm, hầu hết các chỉ tiêu kinh tế - xã hội đạt và vượt kế hoạch đề ra. Thu nhập bình quân toàn Thị xã tính đến năm 2023 đạt 70 triệu đồng/người/năm. 6/6 xã đạt chuẩn nông thôn mới, Thị xã hoàn thành xây dựng nông thôn mới năm 2019, 3 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, 1 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu, tạo nên một diện mạo nông thôn với hệ thống cơ sở hạ tầng ngày càng phát triển.

Đặc biệt, nhiều sản phẩm du lịch của thị xã được du khách biết đến và đánh giá cao như: Du lịch trải nghiệm Ẩm thực truyền thống Bắc Bộ - Làng cổ Đường Lâm, thị xã Sơn Tây được trao giải thưởng Sản phẩm Du lịch bền vững ASEAN; Chương trình Tết làng Việt; Giải Vật dân tộc tranh cúp Phùng Hưng; Năm Du lịch Sơn Tây - xứ Đoài; khai trương và đưa vào hoạt động tuyến phố đi bộ Thành cổ Sơn Tây; Đêm hội trăng rằm “Trung thu Thành cổ - Sơn Tây xứ Đoài”… thu hút đông đảo du khách và Nhân dân tham gia.

Thị xã có hai điểm du lịch đã được UBND thành phố công nhận là: Điểm du lịch Làng cổ Đường Lâm và điểm du lịch thôn Lòng Hồ, xã Kim Sơn.

Bên cạnh đó, thị xã đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng có hiệu quả tiến bộ khoa học - công nghệ vào thực tiễn; nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe Nhân dân; phát triển nguồn nhân lực, văn hóa - xã hội, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa xứ Đoài gắn với thực hiện xây dựng nếp sống người Hà Nội thanh lịch, văn minh; đảm bảo quốc phòng, giữ vững an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội.

Sắc màu Tết tại Sơn Tây

Đồng thời, Sơn Tây chủ động tiếp tục mở rộng quan hệ đối ngoại và hợp tác với các đơn vị kết nghĩa, các địa phương trong và ngoài nước; Chủ động thực hiện xây dựng, củng cố hệ thống chính trị, hiệu lực, hiệu quả, tập trung lãnh đạo xây dựng Thị xã đến năm 2030 trở thành đô thị vệ tinh của Hà Nội, góp phần xây dựng Thủ đô “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại”.

Theo Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Đồ án điều chỉnh tổng thể Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065; Sơn Tây giữ vai trò đặc biệt. Sự thành hình của Vành đai số 5 và Tuyến đường sắt trên cao kéo dài đến Sơn Tây sẽ mang lại động lực mạnh mẽ cho địa phương này.