Tập trung thanh tra, kiểm tra các lĩnh vực dễ phát sinh tham nhũng

Tại phiên họp thứ 49, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về các báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, công tác thi hành án, công tác phòng, chống tham nhũng năm 2025.

Báo cáo tóm tắt thẩm tra do Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày nêu rõ, về công tác phòng ngừa vi phạm pháp luật và tội phạm, Chính phủ đã có nhiều nỗ lực và đề ra nhiều giải pháp phòng ngừa, đấu tranh có hiệu quả đối với tội phạm và vi phạm pháp luật; đã trình Quốc hội thông qua nhiều luật, nghị quyết nhằm nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước.

Việc tăng cường lực lượng điều tra viên, công an chính quy ở cấp xã góp phần quản lý chặt chẽ hơn nhóm đối tượng có nguy cơ phạm tội cao, chủ động phát hiện, giải quyết sớm các mâu thuẫn trong nội bộ Nhân dân ngay từ đầu và tại cơ sở.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng.

Về công tác phát hiện, xử lý vi phạm pháp luật và tội phạm, đã phát hiện nhiều phương thức, thủ đoạn mới của tội phạm kinh tế, lừa đảo, buôn lậu. Số tài sản tham nhũng thu hồi ở giai đoạn điều tra tăng rất cao (tăng 181,01%); tội phạm liên quan đến lãng phí trong đầu tư, xây dựng gây thiệt hại nghiêm trọng đến ngân sách nhà nước được phát hiện, xử lý nhiều hơn.

Tuy nhiên, tội phạm ma túy tiếp tục diễn biến phức tạp với quy mô lớn, có tính chất đặc biệt nghiêm trọng; vi phạm pháp luật và tội phạm về lĩnh vực an toàn thực phẩm diễn ra phức tạp, gây hậu quả nghiêm trọng tới sức khỏe của nhân dân...

Công tác điều tra, xử lý tội phạm cơ bản được tiến hành theo đúng quy định của pháp luật, kết quả một số nội dung công tác vượt chỉ tiêu yêu cầu của Nghị quyết số 96 của Quốc hội…

Về công tác thi hành án hình sự, dù số lượng người chấp hành án phạt tù tăng mạnh, các cơ sở giam giữ cơ bản bảo đảm tốt an ninh, an toàn và thực hiện chế độ giáo dục cải tạo phạm nhân. Kết quả tích cực thể hiện qua việc Tòa án quyết định giảm thời hạn chấp hành án phạt tù cho 75.008 phạm nhân và Chủ tịch nước quyết định đặc xá cho 22.081 người.

Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhận thấy, trong năm 2025, mặc dù phải đồng thời thực hiện chủ trương mang tính cách mạng về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy và nhiều nhiệm vụ chính trị quan trọng khác nhưng công tác phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực vẫn được Đảng, Nhà nước xác định là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên và đẩy mạnh thực hiện trên các lĩnh vực.

Theo đó, công tác hoàn thiện thể chế và thực hiện các giải pháp phòng ngừa tham nhũng đạt kết quả tích cực; đã tập trung rà soát, xử lý các công trình, dự án chậm tiến độ, tồn đọng kéo dài, gây thất thoát, lãng phí lớn.

Công tác phát hiện, xử lý tham nhũng, tiêu cực qua hoạt động thanh tra, kiểm tra, kiểm toán tiếp tục được đẩy mạnh. Công tác điều tra, truy tố, xét xử các vụ án tham nhũng cơ bản được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật.

Đồng thời tiếp tục phát hiện, xử lý nhiều vụ án tham nhũng lớn, gây hậu quả nghiêm trọng; làm rõ sai phạm, xử lý nhiều cán bộ, công chức, trong đó có cả lãnh đạo thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý. Công tác thu hồi tài sản tham nhũng trong giai đoạn điều tra đạt kết quả rất tích cực.

Tuy nhiên, một số chủ trương của Đảng về phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cựccòn chậm được thể chế hóa; chất lượng một số văn bản pháp luật còn hạn chế.

Về phương hướng, nhiệm vụ phòng, chống tham nhũng lãng phí tiêu cực năm 2026, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị, Chính phủ rà soát, không đưa một số nhiệm vụ cần phải thực hiện ngay trong năm 2025 vào nhiệm vụ năm 2026.

Đồng thời, nghiên cứu bổ sung một số phương hướng, nhiệm vụ như tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo chủ trương của Đảng và yêu cầu của Ban Chỉ đạo.

Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng đề nghị Chính phủ thực hiện đồng bộ, có hiệu quả các biện pháp phòng, chống tham nhũng; chuyển trọng tâm sang phòng ngừa, chủ động nhận diện, cảnh báo vi phạm từ sớm, từ xa.

Cùng với việc tập trung thanh tra, kiểm tra các lĩnh vực dễ phát sinh tham nhũng và nâng cao chất lượng điều tra, xử lý các vụ án tham nhũng, lãng phí, tiêu cực lớn, cần quan tâm triển khai các biện pháp giải quyết tình trạng nhũng nhiễu, “tham nhũng vặt”, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp; tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ và thực hiện các giải pháp chấn chỉnh, xử lý tình trạng cán bộ né tránh, đùn đẩy, sợ sai không dám làm.