Nếu nông dân đi một mình thì sẽ chỉ là người sản xuất nhỏ lẻ

Sáng 2/11, Diễn đàn "Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam - Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường lắng nghe nông dân nói" đã diễn ra sôi nổi với chủ đề "Đồng hành cùng nông dân bước vào kỷ nguyên mới".

Đây là diễn đàn đối thoại trực tiếp đầu tiên kể từ khi ông Trần Đức Thắng đảm nhận cương vị Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, thể hiện tinh thần cầu thị, lắng nghe và quyết tâm hành động vì người nông dân.

Tại diễn đàn, Bộ trưởng Trần Đức Thắng cam kết đồng hành với người nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp. Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ không đứng ngoài mà trực tiếp cùng các bên tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện để nông sản Việt phát triển bền vững hơn.

Một trong những vấn đề được nhiều đại biểu và nông dân nêu tại diễn đàn là tình trạng ùn ứ trong xuất khẩu sầu riêng và một số mặt hàng nông sản thời gian qua. Đại diện một số hợp tác xã phản ánh, do một số phòng kiểm nghiệm tạm ngừng hoạt động, nhiều doanh nghiệp không thể hoàn tất thủ tục xuất khẩu.

Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết Bộ đã làm việc với Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) để thống nhất quy trình kiểm nghiệm, đồng thời chỉ đạo tăng năng lực cho các đơn vị đủ điều kiện được GACC công nhận.

"Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ rà soát lại toàn bộ hệ thống phòng kiểm nghiệm, yêu cầu hoạt động hết công suất, đồng thời bổ sung nhân lực, thiết bị để không còn tình trạng tắc nghẽn," Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng phát biểu tại diễn đàn.

Song song đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đang xây dựng cơ chế cấp mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói minh bạch, đồng bộ, hướng tới số hóa toàn bộ quy trình truy xuất nguồn gốc. Đây được xem là một trong những giải pháp quan trọng để nâng cao uy tín và năng lực cạnh tranh cho nông sản Việt Nam.

Bộ trưởng Trần Đức Thắng khẳng định định hướng trung tâm của ngành trong giai đoạn tới là chuyển từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp hiện đại, xanh và tuần hoàn. Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ tập trung triển khai Đề án sản xuất giảm phát thải trong trồng trọt giai đoạn 2025–-035, hướng tới trung hòa carbon vào năm 2050.

Cụ thể, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang giao các đơn vị chuyên môn xây dựng cơ sở dữ liệu đất trồng, cây trồng và vật nuôi, kết hợp ứng dụng công nghệ số, AI và cảm biến môi trường để giúp nông dân canh tác chính xác, giảm lãng phí và phát thải khí nhà kính.

"Nông dân Việt Nam rất giỏi ứng biến, nhưng giờ là lúc chúng ta phải sản xuất thông minh, có dữ liệu và liên kết," Bộ trưởng nói.

Nhiều ý kiến tại diễn đàn đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường có chính sách cụ thể hỗ trợ hợp tác xã nông nghiệp, nhất là trong khâu liên kết tiêu thụ. Trả lời, ông Thắng cho biết, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang rà soát toàn bộ khung chính sách phát triển kinh tế tập thể, đồng thời phối hợp với Bộ Tài chính để xây dựng cơ chế tín dụng và quỹ hỗ trợ riêng cho hợp tác xã nông nghiệp.

Đại biểu nêu câu hỏi tại diễn đàn.

"Nếu nông dân đi một mình, họ chỉ là người sản xuất nhỏ lẻ; nhưng khi đi cùng hợp tác xã và doanh nghiệp, họ trở thành một mắt xích của chuỗi giá trị lớn", ông Thắng khẳng định.

Theo kế hoạch, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ thành lập tổ công tác hỗ trợ trực tiếp các mô hình hợp tác xã kiểu mới, giúp họ tiếp cận công nghệ, vốn và thị trường, đồng thời thúc đẩy chuyển đổi số trong quản trị hợp tác xã.

Cũng tại diễn đàn, trước câu hỏi của nông dân về sự chồng chéo trong quản lý vật tư đầu vào, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết sẽ rà soát lại toàn bộ các quy chuẩn, giấy phép, quy trình đăng ký sản phẩm, tránh tình trạng một loại phân phải xin phép nhiều nơi.

"Chúng tôi sẽ sắp xếp lại hệ thống quản lý theo hướng thống nhất, rõ trách nhiệm, cắt bỏ trung gian để doanh nghiệp và nông dân đỡ tốn kém thời gian, chi phí".

Bên cạnh đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đang chuẩn bị trình Chính phủ sửa đổi các nghị định liên quan đến tiêu chuẩn hàng hóa nông sản và an toàn thực phẩm, nhằm tạo điều kiện cho sản xuất trong nước nhưng vẫn đáp ứng yêu cầu quốc tế.

Phát biểu kết luận diễn đàn, Bộ trưởng Trần Đức Thắng đã khái quát các nhóm nội dung lớn được quan tâm.

Thứ nhất, về nhận diện và khơi thông chính sách, các đại biểu đã trao đổi toàn diện từ thể chế, đất đai, thủ tục hành chính, tín dụng, khoa học – công nghệ, chuyển đổi số, môi trường đến liên kết thị trường và phát triển hợp tác xã. Bộ Nông nghiệp và Môi trường xác định đây là “mệnh lệnh từ thực tiễn” để tiếp tục hoàn thiện cơ chế, giải phóng nguồn lực cho phát triển xanh và bền vững.

Thứ hai, từ nhận diện đến hành động, Bộ trưởng nhấn mạnh phải đồng hành thực chất, hiệu quả, coi nông nghiệp là lợi thế quốc gia, nông dân là chủ thể trung tâm, nông thôn là nơi đáng sống, tài nguyên và môi trường là nền tảng cho phát triển bền vững.

Bộ trưởng cũng nêu 3 định hướng then chốt, đó là đặt người nông dân ở trung tâm của đổi mới, trao cơ hội, niềm tin để họ làm chủ tri thức, công nghệ và thị trường; hình thành lớp nông dân mới – tự tin, chuyên nghiệp, nghĩa tình và bản lĩnh hội nhập; kiến tạo hệ sinh thái nông nghiệp xanh – thông minh – nhân văn, nơi Nhà nước kiến tạo, nhà khoa học truyền lửa, doanh nghiệp mở đường thị trường, nông dân là chủ thể sáng tạo; khơi dậy tinh thần đoàn kết, sáng tạo và khát vọng vươn lên, xây dựng nông thôn văn hóa, tri thức, kết nối cộng đồng - thực sự trở thành nơi đáng sống.

Bộ trưởng cũng thẳng thắn nhìn nhận, ngành Nông nghiệp và Môi trường đang đối mặt nhiều thách thức lớn như biến đổi khí hậu, thiên tai, ô nhiễm, suy thoái tài nguyên, năng suất thấp, quản lý đất đai và môi trường còn bất cập; trong khi chênh lệch thu nhập giữa nông thôn và thành thị vẫn lớn.

Trước yêu cầu đổi mới, hội nhập và áp lực cạnh tranh toàn cầu, ngành Nông nghiệp và Môi trường xác định triển khai 4 đột phá chiến lược.

Thứ nhất, cải cách thể chế và thủ tục hành chính, khơi thông nguồn lực, hoàn thiện hệ thống pháp luật về đất đai, khoáng sản, bảo vệ môi trường.

Thứ hai, đột phá về khoa học – công nghệ và chuyển đổi số, phát triển cơ sở dữ liệu ngành, hoàn thành cơ bản cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia trong năm 2025.

Thứ ba, phát triển hạ tầng đồng bộ, hiện đại – nâng cao năng lực phòng chống thiên tai, bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu, đầu tư hạ tầng nông nghiệp, thủy lợi đa mục tiêu và rừng bền vững.

Thứ tư, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đổi mới công tác cán bộ, thu hút nhân tài, xây dựng đội ngũ nhà khoa học, doanh nhân và nông dân chuyên nghiệp đáp ứng yêu cầu phát triển mới.

Ông Thắng nhấn mạnh, mọi chính sách của Bộ Nông nghiệp và Môi trường trong giai đoạn mới đều phải hướng tới người nông dân. Ông yêu cầu các đơn vị trực thuộc bộ mở rộng kênh tương tác trực tiếp với nông dân và doanh nghiệp, không để thông tin "tắc nghẽn" giữa cấp quản lý và người sản xuất.

"Tôi mong muốn Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ là người bạn đồng hành thật sự của nông dân - cùng nghĩ, cùng làm, cùng hưởng lợi. Nông nghiệp Việt Nam phải phát triển vững mạnh, có bản sắc, có thương hiệu và có trách nhiệm với môi trường", Bộ trưởng nói.