Lãnh đạo Hà Nội: Có chế độ ưu đãi nhất để người dân chuyển xe xăng sang xe điện

Nghiên cứu chính sách hỗ trợ chuyển đổi xe phù hợp nhất với người dân

Chia sẻ tại tọa đàm "Quyết liệt bảo vệ môi trường, bảo vệ sức khỏe người dân Thủ đô", chiều 15/7, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Dương Đức Tuấn cho biết, theo các nghiên cứu cũng như đánh giá của các cơ quan Trung ương và thành phố, một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm không khí là từ các phương tiện giao thông vận tải, nhất là quá trình phát triển hạ tầng kỹ thuật giao thông vận tải của chúng ta cơ bản sử dụng nhiên liệu hóa thạch (xăng, dầu).

Còn các xu hướng hiện đại sẽ chuyển hóa sang các phương tiện xanh, sạch sử dụng nhiên liệu điện, khí. Thậm chí các phương tiện vận tải hành khách công cộng đã chuẩn hóa toàn bộ, hoặc các mô hình hạ tầng giao thông tiên tiến như đường sắt đô thị, đường sắt tốc độ cao đều sử dụng các nhiên liệu sạch là điện. Từ đó, chúng ta thấy khuôn mẫu, hình mẫu môi trường đô thị, đặc biệt trung tâm của các đô thị lớn trong khu vực, trên thế giới đều là bảo đảm chất lượng môi trường đô thị.

Theo ông Tuấn, mọi hệ quả của ô nhiễm môi trường đều hạn chế sự phát triển, thậm chí có thể gây khủng hoảng về kinh tế, xã hội cũng như đời sống nhân dân. Chính vì thế, Trung ương cũng như thành phố Hà Nội cũng đã nhiều lần xác định các nghị quyết, chỉ thị, Luật Bảo vệ môi trường cũng như các luật khác liên quan… đều hướng tới các biện pháp, giải pháp để bảo đảm kiểm soát được tình trạng ô nhiễm môi trường.

Tuy nhiên, ô nhiễm môi trường có dấu hiệu ngày càng gia tăng, chính vì thế, vừa qua, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị 20/CT-TTg về một số nhiệm vụ cấp bạch, quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường. Ngay tên chỉ thị cũng đã minh chứng cho nhiệm vụ cấp bách.

Lãnh đạo UBND TP Hà Nội cho biết, hiện nay, dân số của thành phố khoảng 8,5 triệu người, chưa kể dân số tự do lưu thông trong quá trình phát triển của thành phố. Có trên 8 triệu phương tiện, trong đó 1,1 triệu ô tô và khoảng 6,9 triệu xe máy. Trong đó, riêng trong khu vực vành đai 1 là trung tâm nội đô lịch sử của Thủ đô, số lượng xe máy lên tới 450.000, dân số trong khu vực này chỉ khoảng 600.000 xe.

Vành đai 1 là vành đai hàm chứa cả những trung tâm nội đô lịch sử rất lớn như khu phố cổ, khu vực Hồ Gươm và phụ cận, khu phố cũ thuộc trung tâm Hoàng thành, trung tâm chính trị Ba Đình.

Chính vì thế, Chỉ thị 20/CT-TTg đã đưa ra những giải pháp, những nhiệm vụ, chỉ đạo, chỉ tiêu có liên quan đến việc xử lý các phương tiện giao thông.

Qua các nghiên cứu của Bộ Nông nghiệp và Môi trường và các chuyên gia, cũng xác định đối với lượng phương tiện giao thông chạy bằng xăng, dầu, nhất là xe máy là một nguyên nhân tạo ra ô nhiễm không khí (chiếm khoảng 60%). Đặc biệt, đối với xe máy, nhiều người sử dụng phương tiện xe máy cá nhân, số liệu thống kê có tới gần 70% là phương tiện cũ, các quy chuẩn, tiêu chuẩn kiểm soát khí thải hiện nay vẫn còn hạn chế.

Ông Dương Đức Tuấn, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội chia sẻ tại tọa đàm.

Trên thực tế, người dân khu vực trong và ngoài nội đô, ngoại tỉnh lân cận đều sử dụng các phương tiện khó kiểm soát việc xả thải ra môi trường.

Cũng theo lãnh đạo UBND TP Hà Nội, Chỉ thị 20/CT-TTg có những nội dung rất cụ thể trong việc triển khai Điều 28 Luật Thủ đô.

Theo đó, TP Hà Nội phải kiểm soát các vùng phát thải thấp. Đây cũng là nhiệm vụ được xác định trong Chỉ thị 20/CT-TTg. Vừa qua, triển khai Luật Thủ đô, TP Hà Nội cũng đã ban hành các nghị quyết trên cơ sở thiết lập các đề án để quy định các vùng phát thải thấp.

Theo nguyên tắc kiểm soát trong khu vực trung tâm đô thị lõi, xác định theo các tuyến Vành đai như: Vành đai 1, mở rộng Vành đai 2, Vành đai 3, Vành đai 4, thậm chí Vành đai 5. Riêng Vành đai 4, Vành đai 5 là Vành đai liên vùng Thủ đô, Vành đai 1 là trung tâm nội đô lịch sử, Vành đai 2 là thuộc nội đô lịch sử, Vành đai 3 là nội đô mở rộng.

"Quá trình này rất phù hợp cho các vùng không khí để xử lý. Chắc chắn tất cả phương tiện dù là phương tiện cá nhân hay công cộng đều phải hướng tới phát thải thấp", Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội cho biết.

Theo ông Tuấn, chỉ những phương tiện sạch mới tạo ra điều kiện phát thải thấp, các phương tiện 2 kỳ, chạy xăng, dầu tạo ra những hệ lụy về môi trường. Hệ quả của việc này là vừa không văn minh vừa thiếu trật tự và đương nhiên sẽ ảnh hưởng tới môi trường.

Do đó, để triển khai Chỉ thị 20/CT-TTg, TP Hà Nội sẽ phải nghiên cứu những chương trình, kế hoạch tổng thể, cụ thể để triển khai.

"Nội dung Chỉ thị 20/CT-TTg toàn diện các lĩnh vực môi trường, chúng tôi đang triển khai các chương trình khác nhau, riêng nội dung về phương tiện giao thông cá nhân sử dụng xăng dầu, đây là một vấn đề phải bảo đảm hết sức hài hòa, liên quan tới người dân sử dụng phương tiện này, các doanh nghiệp, nhà nước, phải bảo đảm khả năng vừa chuyển hóa phù hợp, vừa khả thi", ông Tuấn nói.

Lãnh đạo Hà Nội cũng cho biết, Chỉ thị 20/CT-TTg đã nêu rất cụ thể như đến ngày 1/7/2026, không lưu hành xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch (xăng dầu) mà chuyển sang sử dụng phương tiện sạch, xanh. Đến ngày 1/1/2028, trong Vành đai 1 không sử dụng mô tô, xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch và hạn chế ô tô trong Vành đai 1 và 2. Đến năm 2030, xét các điều kiện này để phát triển tiếp tới Vành đai 3.

Ông Dương Đức Tuấn cho biết, để triển khai việc này, TP Hà Nội sẽ nghiên cứu những chương trình, kế hoạch, biện pháp, giải pháp hết sức cụ thể. Theo đó, ông cho biết chắc chắn sẽ phải nghiên cứu một cơ chế chính sách để hỗ trợ chuyển đổi phù hợp nhất cho người dân, đặc biệt là người sử dụng phương tiện chạy bằng xăng dầu trong khu vực Vành đai 1, trung tâm của Thủ đô.

Bên cạnh đó cũng khuyến khích người dân ở khu vực ngoài Vành đai 1 theo lộ trình năm 2026, 2028, 2030, kể cả trong Thủ đô và giao diện với Thủ đô cũng thụ hưởng chính sách khuyến khích chuyển đổi.

"Chúng tôi cũng sẽ có những biện pháp về quản lý, chắc chắn cần sự phối hợp của Nhà nước, Nhân dân, doanh nghiệp. Vì vậy, sẽ có những biện pháp để kêu gọi và tổ chức quản lý, triển khai cho tất cả doanh nghiệp cung ứng phương tiện xanh để đưa ra chế độ ưu đãi nhất để chuyển đổi phương tiện, thậm chí hỗ trợ vào giá thành và các vấn đề liên quan để sử dụng phương tiện đó tốt nhất", ông Tuấn nói và thêm rằng, bởi vì đây là sự nghiệp chung để kiến tạo môi trường chứ không chỉ có riêng Nhà nước hay Nhân dân, doanh nghiệp.

Đặc biệt kèm theo các vấn đề như lệ phí trước bạ, giao thông tĩnh. Trong lộ trình này, sẽ tăng cường cho khu vực hạn chế xe xăng dầu, ưu đãi cho các xe sử dụng năng lượng xanh, sạch.

Theo ông Tuấn, Luật Thủ đô cũng khuyến khích việc chuyển đổi này, thậm chí các phương tiện xanh, sạch đăng ký thì miễn phí gần như 100% lệ phí trước bạ, đăng ký. Giao thông tĩnh cũng có sự hỗ trợ nhất định, có cả loại hình ô tô và xe máy. Đối với xăng dầu, đây là một quá trình quản lý phải đạt tới điểm hài hòa trung chuyển phù hợp.

"UBND TP Hà Nội cũng sẽ trình HĐND TP các nghị quyết chuyên đề xử lý các vấn đề này. Chúng tôi dự kiến vào tháng 9/2025 sẽ trình theo đúng lộ trình mà Chỉ thị 20/CT-TTg yêu cầu", ông Tuấn nói.

Bên cạnh đó, khi chuyển đổi phương tiện, trước mắt trong Vành đai 1 với mốc ngày 1/7/2026, thì đương nhiên cần có sự hỗ trợ về hệ thống hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt trạm sạc cho các xe sử dụng điện.

"Chúng tôi sẽ chuẩn hóa lại quy hoạch và triển khai mạng lưới hạ tầng kỹ thuật này, thậm chí còn làm nhiệm vụ đầu tư công của thành phố để kiện toàn hệ thống trạm sạc phù hợp, song song với việc bảo đảm an toàn", ông Tuấn nói thêm.

Ông Tuấn cũng lưu ý rằng, có trường hợp chúng ta kiểm soát không phù hợp các trạm sạc, sẽ tạo nguy cơ mất an toàn cho các đối tượng sử dụng xe này. Chúng ta thấy pin xe là vấn đề liên quan tới cả phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ.

"Chúng tôi sẽ kiểm soát và thiết lập đồng bộ với hệ thống giao thông tĩnh, kiểm soát chặt các khu vực trong cấu trúc công năng một tòa nhà, chủ yếu triển khai các khu vực bên ngoài gắn với hạ tầng kỹ thuật giao thông, kể cả giao thông động và giao thông tĩnh, các khu vực công cộng, làm sao thể hiện được mạng lưới thuận tiện nhất và tốt nhất. Đây cũng chính là phương tiện để bảo đảm hạ tầng kỹ thuật hiện đại, hòa nhập trong một đô thị thông minh, được kiểm soát chặt chẽ về chuyển đổi số và quản trị", lãnh đạo UBND TP Hà Nội chia sẻ.

Ngoài ra, thành phố cũng phải trù bị các khu đô thị mới, sẽ kiểm soát các hạ tầng kỹ thuật này đồng bộ, liên quan đến cả sử dụng năng lương sạch, không chỉ có xe máy, ô tô, không chỉ có một hãng mà nhiều hãng.

"Có những mô hình chúng tôi học tập thế giới, có những trạm, khu vực có thể đổi các pin xe tại chỗ, đa hãng. Trong nội đô Vành đai 1 sẽ khó khăn hơn, trước mắt là những vấn đề về xe máy, chúng tôi sẽ có những biện pháp hết sức linh hoạt, phù hợp. Điều này rất quan trọng", ông Tuấn nói thêm.

Bên cạnh đó sẽ đồng hành vấn đề quy chuẩn, tiêu chuẩn của Trung ương và địa phương theo luật. Đây không phải là hạn chế phương tiện cá nhân ngay. Chắc chắn khi tác động vào phương tiện cá nhân mà tỷ lệ tương đối lớn như vậy thì một vấn đề quan trọng là tăng tỷ lệ vận tải hành khách công cộng.

Tổ chức mạng lưới hệ thống giao thông công cộng

Mặt khác, theo ông Tuấn, trong Vành đai 1 và 2, thành phố phải tổ chức mạng lưới hệ thống giao thông công cộng đa phương thức thích hợp nhất, hiện đại nhất, thông minh nhất.

Đây cũng là nội dung của Chỉ thị 20/CT-TTg. Trong TP Hà Nội, hiện nay khu vực Vành đai 1 có 45 tuyến xe buýt với 535 xe, trong đó có 11 tuyến xe buýt điện với 126 xe. Thành phố sẽ cấu trúc lại mạng lưới này.

Bản đồ đường vành đai 1-2-3 của Hà Nội. Ảnh: Bộ Xây dựng

Cùng với đó, thành phố cũng sẽ chuyển đổi các hệ thống xe buýt sang năng lượng xanh, sạch, cơ bản cũng là xe điện. Hiện đề án đã ban hành, nghị quyết đang hình thành, lộ trình này sẽ đến năm 2030, thành phố sẽ chuyển đổi toàn bộ hệ thống xe buýt sang xe buýt điện.

Lãnh đạo UBND TP Hà Nội cho biết, hiện nay, Vành đai 1 mới chỉ được 11/45 tuyến xe buýt điện. Bản thân xe buýt cũng phải chuyển đổi. Thành phố sẽ tăng cường mạng lưới xe buýt quy mô trung bình 8-12-16 chỗ. Hiện nay loại hình này tỏ ra rất hiệu quả khi triển khai hệ thống hạ tầng giao thông đường bộ trong khu vực Vành đai 1 để tạo thành mạng lưới phủ rộng hơn.

Cũng có loại hình taxi xe điện kiểm soát bổ trợ, thiết lập các loại hình trung chuyển xe điện ở mức độ nhỏ hơn quy mô 4 chỗ, tạo mạng lưới khép kín trong khu vực Vành đai 1, phát triển lan tỏa vành đai 2 trong tương lai với lộ trình đến năm 2028 tiến tới 2030 cho các Vành đai.

Đối với hệ thống xe buýt này, thành phố sẽ cố gắng kết hợp với hệ thống đường sắt đô thị. Hiện nay có tuyến Cát Linh - Hà Đông đi vào trung tâm Vành đai 1, tuyến Nhổn - Ga Hà Nội, ngay trong năm 2025 và đến năm 2030 TP Hà Nội sẽ phải hình thành hoàn chỉnh 3 tuyến đường sắt đô thị (tuyến đường sắt đô thị số 2, số 3, số 5) và tuyến đường sắt đô thị nhánh số 2A.

Thành phố cũng có những tuyến như: Nam Thăng Long – Trần Hưng Đạo, Trần Hưng Đạo – Thượng Đình, Nam Thăng Long – Nội Bài. Hay như tuyến số 3 Nhổn – Ga Hà Nội, Ga Hà Nội – Hoàng Mai, Nhổn – Sơn Tây, tuyến số 5 từ Hồ Tây, Văn Cao đi xuyên qua nội đô lịch sử Vành đai 1, 2 ra tới phía Tây Thành phố là Hòa Lạc, hay ngay tuyến Cát Linh – Hà Đông thì sẽ có những tuyến như Hà Đông kéo dài Xuân Mai để hoàn chỉnh.

Ngay cả khu vực sông Hồng cũng được quan tâm trong thời gian tới để kiện toàn hạ tầng kỹ thuật. Nâng tỷ lệ vận tải hành khách công cộng lên. Hiện nay tỷ lệ này toàn thành phố còn hạn chế, mới chỉ khoảng 20%. Thời gian tới, đến 2030, tỷ lệ này sẽ phải cố gắng nâng tới 35%, thậm chí 40%.

Lãnh đạo UBND TP Hà Nội cho biết, thành phố sẽ có lộ trình đồng hành để triển khai, hướng tới văn minh, thông minh đô thị trong sử dụng các phương tiện này. Đối với Vành đai 1, trong quá trình phát triển đường sắt đô thị, cấu trúc lại hệ thống xe buýt, chắc chắn cũng sẽ cố gắng nâng tỷ lệ vận tải hành khách công cộng trước mắt cho Vành đai 1 lên gấp đôi so với tỷ lệ chung của toàn thành phố, bảo đảm 40%.

Như vậy, người dân sử dụng xe máy chuyển đổi trong Vành đai 1, kể cả người dân ngoài Vành đai 1 tới Vành đai 1, phân tán vào hệ thống mạng lưới giao thông của Vành đai xuyên tâm là có một mạng lưới để bổ trợ.

"Những nội dung này chúng tôi sẽ tổng hợp, rà soát chi tiết, cụ thể, thống kê, đưa ra những giải pháp quản lý chi tiết. Đó là những nội dung hết sức cơ bản để có thể triển khai được Chỉ thị 20/CT-TTg", ông Dương Đức Tuấn chia sẻ.