Không để lọt người chạy chức, chạy quyền ứng cử vào Quốc hội, HĐND các cấp

Sáng 15/11 đã diễn ra Hội nghị toàn quốc quán triệt chỉ thị của Bộ Chính trị, triển khai công tác bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031.

Tại hội nghị, ông Hoàng Đăng Quang, Phó Trưởng Ban thường trực Ban Tổ chức Trung ương trình bày chỉ thị của Bộ Chính trị về lãnh đạo cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026-2031; Hướng dẫn của Ban Tổ chức Trung ương về công tác nhân sự đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031.

Ông Hoàng Đăng Quang cho biết, ngày 16/5/2025, Bộ Chính trị đã ban hành Chỉ thị số 46 để lãnh đạo cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031.

Theo đó, cuộc bầu cử lần này sẽ được tiến hành vào ngày Chủ nhật, ngày 15/3/2026, kỳ họp thứ nhất của Quốc hội khóa XVI được triệu tập chậm nhất là 60 ngày kể từ ngày bầu cử và kỳ họp thứ nhất của HĐND nhiệm kỳ 2026 - 2031 được triệu tập chậm nhất là 45 ngày kể từ ngày bầu cử.

Trên cơ sở các quy định của Hiến pháp, pháp luật và căn cứ vào chủ trương, nghị quyết của Đảng, Quốc hội đã có Nghị quyết về việc rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026 và ngày bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031.

Ông Hoàng Đăng Quang, Phó Trưởng Ban thường trực Ban Tổ chức Trung ương trình bày chỉ thị của Bộ Chính trị về lãnh đạo cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026-2031; Hướng dẫn của Ban Tổ chức Trung ương về công tác nhân sự đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031.

Như vậy, Quốc hội khóa XV và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026 được rút ngắn so với nhiệm kỳ trước đây. Đây là một vấn đề cần thiết để kịp thời kiện toàn nhân sự bộ máy Nhà nước và bảo đảm tính đồng bộ, liên thông, tổng thể, kịp thời bắt tay ngay vào việc triển khai Nghị quyết Đại hội XIV của Đảng và Đại hội Đảng bộ các cấp.

“Chủ trương này mang tính tất yếu khách quan và hoàn toàn phù hợp với tình hình thực tiễn và yêu cầu nhiệm vụ trong bối cảnh sắp xếp tổ chức Bộ máy và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp”, ông Hoàng Đăng Quang nhấn mạnh.

Đặc biệt, cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội và HĐND các cấp lần này diễn ra trong thời điểm Đại hội lần thứ XIV của Đảng vừa kết thúc. Chỉ thị của Bộ Chính trị cũng nhấn mạnh, cuộc bầu cử là đợt sinh hoạt dân chủ sâu rộng trong các tầng lớp Nhân dân và là dịp quan trọng để tiếp tục xây dựng, củng cố và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân và vì lợi ích của Nhân dân.

Để lãnh đạo cuộc bầu cử thành công tốt đẹp, Bộ Chính trị yêu cầu các cấp ủy, tổ chức Đảng tập trung chuẩn bị đầy đủ các điều kiện để tổ chức thắng lợi cuộc bầu cử và bảo đảm cho cuộc bầu cử được tiến hành một cách dân chủ, bình đẳng, đúng pháp luật, an toàn, tiết kiệm và thực sự trở thành ngày hội của toàn dân.

Các cấp ủy, tổ chức Đảng lãnh đạo tốt công tác nhân sự, gắn kết quả nhân sự của Đại hội Đảng các cấp và quy hoạch cán bộ với công tác chuẩn bị giới thiệu những người ứng cử phải tiêu biểu, có đủ tiêu chuẩn, năng lực và điều kiện để thực hiện nhiệm vụ đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND.

Quang cảnh hội nghị.

Chỉ thị 46 của Bộ Chính trị cũng nhấn mạnh, không đưa vào danh sách ứng cử những người có biểu hiện cơ hội chính trị, tham vọng quyền lực, đối tượng bị thanh tra, kiểm tra dấu hiệu vi phạm đã bị các cơ quan có thẩm quyền kết luận không trung thực, người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị để xảy ra những vụ việc tham nhũng, lãng phí tiêu cực, mất đoàn kết nghiêm trọng.

Các cấp ủy, tổ chức Đảng lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện bầu cử phải bảo đảm đủ số lượng, chú trọng chất lượng, bảo đảm cơ cấu hợp lý; tăng số lượng đại biểu chuyên trách, bảo đảm tỉ lệ người ứng cử là phụ nữ, là người dân tộc thiểu số và có tỉ lệ hợp lý đại biểu các tôn giáo, đại biểu tái cử, đại biểu trẻ tuổi và các nhà khoa học, trí thức, văn nghệ sĩ, đại biểu xuất thân từ công nhân, nông dân, doanh nhân và các hiệp hội, nghiệp đoàn trong sản xuất kinh doanh.

Chỉ thị 46 của Bộ Chính trị cũng lưu ý việc lựa chọn, giới thiệu những người ứng cử phải bảo đảm đúng quy trình, quy định của pháp luật và đặc biệt là quán triệt thật tốt những quan điểm, tư tưởng, chỉ đạo và những chủ trương, chính sách lớn của Bộ Chính trị đề ra.

Các cấp ủy, tổ chức Đảng chỉ đạo tốt công tác tuyên truyền, phổ biến sâu rộng trong toàn Đảng, toàn dân và toàn quân về ý nghĩa to lớn và tầm quan trọng của cuộc bầu cử nhằm động viên mọi cử tri tự giác, chủ động tham gia bầu cử, bảo đảm cho cuộc bầu cử đúng pháp luật và bảo đảm cuộc bầu cử thực sự trở thành ngày hội của toàn dân.

Các cấp ủy, tổ chức Đảng chỉ đạo chặt chẽ, xây dựng các phương án bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và kiên quyết đấu tranh phòng, chống mọi luận điệu xuyên tạc, âm mưu, hành động phá hoại cuộc bầu cử. Các địa phương và các cơ quan chức năng có phương án chủ động đối phó với những tình huống bất ngờ như thiên tai, dịch bệnh có thể xảy ra trong thời gian tiến hành bầu cử.

Theo ông Quang, thực hiện Chỉ thị số 46 của Bộ Chính trị, Ban Tổ chức Trung ương đã có Hướng dẫn số 36-HD/BTCTW ngày 9/9/2025 về công tác nhân sự đại biểu Quốc hội khoá XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031.

Hướng dẫn số 36 nhấn mạnh quy định, tiêu chuẩn công tác nhân sự. Theo đó, người ứng cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND các cấp phải bảo đảm các tiêu chuẩn theo quy định tại Luật Tổ chức Quốc hội và Luật Tổ chức chính quyền địa phương, đáp ứng các tiêu chuẩn, điều kiện theo Hướng dẫn số 36.

Đáng chú ý, Hướng dẫn 36 đã cụ thể hóa quy định của Bộ Chính trị không giới thiệu, đưa vào danh sách ứng cử người có biểu hiện: cơ hội chính trị, tham vọng quyền lực, có tư tưởng cục bộ, bảo thủ, trì trệ; đang bị điều tra, thanh tra, kiểm toán, kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm; người đứng đầu các cơ quan, tổ chức, đơn vị để xảy ra vụ án, vụ việc tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, mất đoàn kết; cán bộ có vi phạm khuyết điểm hoặc bị thi hành kỷ luật trong nhiệm kỳ 2021 - 2026; cán bộ có người thân vi phạm pháp luật thực hiện theo Kết luận số 165-KL/TW, ngày 7/6/2025 của Bộ Chính trị về định hướng thực hiện công tác cán bộ đối với cán bộ có vi phạm, khuyết điểm hoặc bị thi hành kỷ luật; cán bộ có người thân vi phạm pháp luật.

Đối với những trường hợp vi phạm tiêu chuẩn chính trị, thực hiện theo quy định của Bộ Chính trị về một số vấn đề về bảo vệ chính trị nội bộ Đảng. Đặc biệt, kiên quyết không để lọt những người không xứng đáng, những người chạy chức, chạy quyền ứng cử vào Quốc hội, HĐND các cấp.

Hướng dẫn số 36 cũng nêu rõ cần lưu ý quan tâm, giới thiệu chuyên gia đầu ngành về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, công nghiệp công nghệ cao; luật gia giỏi có uy tín, am hiểu sâu về pháp luật quốc tế; doanh nhân xuất sắc, tâm huyết với sự nghiệp cách mạng của Đảng và Nhân dân.

Ngoài các tiêu chuẩn chung, tiêu chuẩn về trình trình độ đào tạo, Hướng dẫn số 36 cũng nêu rõ, người ứng cử đại biểu Quốc hội chuyên trách còn phải được đào tạo cơ bản về pháp luật, có trình độ chuyên môn cao về khoa học công nghệ, tài chính ngân hàng, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, chuyển đổi năng lượng và chuyển đổi số. Đối với từng trường hợp người ứng cử làm đại biểu Quốc hội chuyên trách ở Trung ương và ở địa phương cũng được hướng dẫn cụ thể, đảm bảo tiêu chuẩn, nâng cao chất lượng đại biểu.

Hướng dẫn số 36 mới lần này cũng đã bổ sung các tiêu chuẩn để đảm bảo đồng bộ với các quy định của Đảng về công tác cán bộ, nhất là với người ứng cử đại biểu HĐND cấp tỉnh.

Đối với cấp xã, do thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Hướng dẫn số 36 cũng lưu ý tiêu chuẩn, điều kiện của người ứng cử đại biểu HĐND cấp xã, giải quyết một số khó khăn, vướng mắc về tiêu chuẩn giới thiệu Phó Chủ tịch HĐND, Trưởng ban, Phó Trưởng ban chuyên trách HĐND.

Trước mắt là cho phép vận dụng, bố trí những cán bộ có năng lực, có kinh nghiệm, có khả năng đáp ứng công việc, nhưng còn thiếu tiêu chuẩn về trình độ lý luận chính trị, trình độ quản lý nhà nước, chức danh quy hoạch, để tham gia ứng cử Phó Chủ tịch HĐND, Trưởng ban, Phó Trưởng ban chuyên trách của HĐND cấp xã, bảo đảm đủ số lượng được phê duyệt.

Đồng thời, cấp ủy, tổ chức Đảng, cơ quan, đơn vị phải có trách nhiệm, có kế hoạch, khẩn trương tiến hành đào tạo, hoàn thiện các cái tiêu chuẩn về trình độ lý luận chính trị, trình độ quản lý Nhà nước và bổ sung quy hoạch chức danh theo quy định, để trả nợ cho đầy đủ đối với các cái tiêu chuẩn này.

Riêng đối với nhân sự dự kiến bố trí làm trưởng ban của HĐND cấp xã kiêm nhiệm thì cần phải có năng lực, trình độ, sức khỏe và thời gian để đáp ứng yêu cầu công việc, và do cấp có thẩm quyền quản lý cán bộ xem xét quyết định.

Người ứng cử đại biểu chuyên trách thực hiện tính tuổi nghỉ hưu theo quy định của Bộ luật Lao động năm 2019; Chỉ thị số 45-CT/TW, ngày 14/4/2025 của Bộ Chính trị, Nghị định số 135/2020/NĐ-CP, ngày 18/11/2020 của Chính phủ.

Cụ thể, thời điểm tính độ tuổi tham gia đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách khóa XVI, đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách nhiệm kỳ 2026-2031 là tháng 3/2026.

Đối với người lần đầu ứng cử phải đủ tuổi tham gia hai khóa Quốc hội hoặc HĐND trở lên, ít nhất trọn một khóa: Nam sinh từ tháng 3/1969 trở lại đây; Nữ sinh từ tháng 9/1972 trở lại đây. Trường hợp đại biểu nữ giữ chức vụ được nghỉ hưu ở tuổi cao hơn theo Nghị định số 83/2022/NĐ-CP, ngày 18/10/2022 của Chính phủ thì sinh từ tháng 3/1971 trở lại đây.

Đối với đại biểu tái cử (trừ các đồng chí là Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng) phải còn thời gian công tác ít nhất từ 36 tháng trở lên: Nam sinh từ tháng 3/1967 trở lại đây; Nữ sinh từ tháng 5/1971 trở lại đây. Trường hợp đại biểu nữ giữ chức vụ được nghỉ hưu ở tuổi cao hơn theo Nghị định số 83/2022/NĐ-CP, nữ đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách là Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc, phó Chủ nhiệm Ủy ban của Quốc hội, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội (giữ chức vụ thứ trưởng và tương đương) thì sinh từ tháng 3/1969 trở lại đây.

Người ứng cử là cán bộ Quân đội, Công an thực hiện độ tuổi theo quy định tại Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam và Luật Công an nhân dân.

Đối với lãnh đạo hội do Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ ứng cử, thực hiện độ tuổi theo Quyết định số 118-QĐ/TW ngày 22/8/2023 của Ban Bí thư và do cấp có thẩm quyền quản lý cán bộ xem xét, quyết định.

Quá trình chuẩn bị nhân sự phải đảm bảo phát huy dân chủ, thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ trong giới thiệu nhân sự ứng cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND chuyên trách.