Hàng loạt sai phạm tại Agribank - Bài 4: Chi nhánh Hà Nội thua kiện, mất trắng trên 62 tỷ đồng

Ngày 02/01/2020, Chi cục thi hành án dân sự quận Ba đình, TP Hà Nội đã ban hành quyết định số 12/QĐ-CCTHADS về việc khấu trừ tiền trong tài khoản để thi hành án đối với bên phải thi hành án là Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Viêt nam (Agribank). Số tiền 62.185.271.823 đồng đã được khấu trừ trên tài khoản tiền gửi của Agribank tại Ngân hàng ngoại thương Việt nam (Vietcombank), để thi hành bản án phúc thẩm số 71/2018/KDTM-PT ngày 03/5, 28/5 và 29/5/2018 của Tòa án Nhân dân TP Hà Nội.

Agribank mất trắng trên 62 tỷ đồng do không thanh toán bảo lãnh.

Đây là vụ kiện đã kéo dài gần 10 năm, giữa Nguyên đơn: Bên được bảo lãnh, Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT) và Bị đơn, bên bảo lãnh Agribank. Người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan: Công ty TNHH Thương Mại và Đầu Tư Hồng Quang (Công ty Hồng Quang) có địa chỉ tại số 111, ngõ 171 Nguyễn Ngọc Vũ, Phường Trung Hòa, quận Cầu giấy, TP Hà Nội, Người đại diện hợp pháp: bà Phan Thị Hồng làm giám đốc.

Diễn biến cụ thể vụ án như sau: Ngày 20/12/2010 Agribank chi nhánh Hà Nội, có địa chỉ tại 77 Lạc Trung, Quận Hai Bà Trưng Hà Nội phát hành thư bảo lãnh gửi Trung tâm viễn thông khu vực I (VNPI), thuộc tập đoàn Bưu chính viễn Thông Việt Nam (VNPT) có điạ chỉ tại: Đội 8, thôn Đình Thôn, xã Mỹ Đình, huyện Từ Liêm, TP Hà Nội, với nội dung:

Agribank chi nhánh Hà Nội bảo lãnh cho Công ty Hồng Quang, theo đó, Agribank chi nhánh Hà Nội cam kết đảm bảo nghĩa vụ thanh toán cho VNPI theo hợp đồng số 04/VNPI-TĐL-HQG ngày 02/3/2010 ký giữa Công ty Hồng Quang và VNPI. Theo hợp đồng, VNPI giao cho Công ty Hồng Quang làm đại lý, phân phối bán tại Việt Nam các sản phẩm: (i) Thẻ trả trước/Mệnh giá nạp tiền qua SMS ( E-load); (ii) Thẻ Sim Vinacard/Viandaily/Vinatext/E-load; (iii) Bộ trọn gói ban đầu; (iv) Bộ hòa mạng máy đầu cuối có kèm tài khoản; (v) các sản phẩm khác/Thiết bị USB Modem. Số tiền bảo lãnh là 130.620.000.000 đồng. Bảo lãnh có giá trị hiệu lực từ ngày 20/12/10 đến 10/3/2011, thư bảo lãnh do ông Đặng Tiến Dũng, Phó giám đốc Agribank chi nhánh Hà Nội ký.

Ngân hàng Agribank chi nhánh Hà Nội.

Theo cam kết thì Agribank chi nhánh Hà Nội phải có trách nhiệm thanh toán số tiền bảo lãnh nêu trên khi hết hạn thanh toán của hợp đồng, ngay khi nhận được văn bản của VNPI nêu lên rằng Công ty Hồng Quang chưa thực hiện đúng và đầy đủ nghĩa vụ thanh toán.

Đến ngày 09/3/2011, trước 01 ngày theo hạn hiệu lực của thư bảo lãnh thanh toán, VNPI gửi thông báo số 663/TB-VNPI yêu cầu Agirbank chi nhánh Hà Nội thanh toán số tiền gần 130.620.000.000 tỷ đồng tiền bảo lãnh thanh toán cho Công ty Hồng Quang trước ngày 10/3/2011, thông báo do ông Đỗ Thanh Minh, giám đốc VNPI ký.

Tuy nhiên, đến hạn bảo lãnh, Agribank chi nhánh Hà Nội đã không thực hiện nghĩa vụ thanh toán thay cho Công ty Hồng Quang như cam kết, lý do đưa ra là khoản bảo lãnh trên chỉ là một phần không thể tách rời của hợp đồng bảo lãnh với tổng số tiền lên tới trên 1.048 tỷ đồng mà Agribank chi nhánh Hà Nội đã phát hành cho Công ty Hồng Quang, Agribank chi nhánh Hà Nội đang chờ quyết toán số liệu của khách hàng. Cũng theo văn bản này, Agribank chi nhánh Hà Nội đã xác định số tiền bảo lãnh phải thanh toán cho VNPI là trên 48.184.875.000 đồng. Lý do này đã bị Tòa án bác bỏ vì tại bản thanh quyết toán công nợ do Công ty Hồng Quang lập hồi 14h ngày 01/6/2011 đã ghi rõ số tiền 48.184.875.000 đồng. Công văn số 998/VPTC ngày 06/6/11 của công ty Hồng Quang phúc đáp công văn số 1838/VNPI ngày 02/6/11 một lần nữa xác định số tiền Công ty Hồng Quang nợ VNPI là 48.184.875.000 đồng.

Vậy vì sao giá trị bảo lãnh thực tế chỉ có 48.184.875.000 đồng mà Tòa án lại khấu trừ số tiền 62.185.271.823 đồng của Agribank tại Vietcombank? Đó là vì sai phạm, cố ý kéo dài nghĩa vụ thanh toán của Agribank chi nhánh Hà Nội dẫn đến việc thiệt hại kép là mất vốn 48.184.875.000 đồng, cộng thêm khoản lãi trên 13.252.908.834 đồng, án phí thương mại 169.437.783 đồng, thêm nữa là chi phí luật sư, chi phí khác mà Agribank chi nhánh Hà Nội theo kiện từ năm 2011 đến 01/2020. Mất uy tín: Việc thua kiện của Agribank chi nhánh Hà Nội đã dẫn đến uy tín giảm sút của Agribank, VNPT hạn chế, thu hẹp quan hệ tiền gửi, bảo lãnh vay vốn với tất cả các chi nhánh Agribank, VNPT tạm thời không chấp nhận tất cả các Bảo lãnh của Agribank.

Theo bản án Phúc thẩm, doanh số cấp bảo lãnh của Agribank chi nhánh Hà Nội cho Công ty Hồng Quang là trên 1000 tỷ đồng, Dư luận đặt câu hỏi? Tại sao chỉ một chi nhánh Agribank mà có thể phát hành hàng nghìn tỷ đồng bảo lãnh cho Công ty Hồng Quang như vậy? Căn cứ vào đâu để cấp bảo lãnh? Việc quyết định bảo lãnh có tài sản đảm bảo đủ 100% theo quy định về cho vay, cấp bảo lãnh của Ngân hàng nhà nước (NHNN), Agribank hay không? Agribank tham gia vụ kiện với vai trò là Bị đơn, nhưng người đại diện theo ủy quyền là bà Nguyễn Thị Hồng Hạnh, Phó giám đốc Agribank chi nhánh Hà Nội, vậy vai trò, trách nhiệm quản lý, kiểm tra, kiểm soát của cấp chủ quản Agribank đối với Chi nhánh Hà Nội là gì? Trách nhiệm Agribank trong việc để Agribank chi nhánh Hà Nội cố ý kéo dài vụ án gần 10 năm dẫn đến lãi phạt lên đến trên 13 tỷ đồng, cộng thêm chi phí án phí, thuê luật sư, chi phí khác có liên quan gây thiệt hại lớn hơn nữa cho Nhà nước? Trách nhiệm cá nhân các Lãnh đạo, cán bộ có liên quan đến vụ án?

Tâp đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam.

Theo điều tra của phóng viên, VNPT và VNPI đã nhiều lần làm việc với Agribank chi nhánh Hà Nội và lãnh đạo Agribank Việt Nam để đàm phán, mong tìm giải pháp giảm thiệt hại về vốn, chi phí, thời gian kéo dài của vụ án cho cả hai bên nhưng đều không đạt được kết quả và sự hợp tác như mong muốn. Xét trên thực tế của sự việc và bản án, số tiền thực nợ của Công ty Hồng Quang mà Agribank chi nhánh Hà Nội phải thanh toán ban đầu chỉ là 39.506.632.027 đồng, số tiền 8.678.251.973 là số tiền Công ty Hồng Quang được chiết khấu từ VNPI. Tuy nhiên, do Agribank chi nhánh Hà Nội cố tình tranh chấp, bảo vệ Công ty Hồng Quang nên số tiền phải trả được gộp lại gồm cả tiền được chiết khấu là 48.184.875.000 đồng. Nếu như Agribank Chi nhánh Hà Nội không cố tình kéo dài, đẩy vụ việc đi đến vụ án, tranh chấp bất chấp lý lẽ, pháp luật, cam kết mà đồng ý thanh toán sau khi VNPI yêu cầu vào năm 2011 thì số tiền Agribank phải trả chỉ là 39.506.632.027 đồng, không phát sinh các chi phí khác như án phí, lãi phạt, phí thuê luật sư… và uy tín của Agribank vẫn còn đó, quan hệ khách hàng, bạn hàng với VNPT, VNPI là hai doanh nghiệp nhà nước được duy trì, phát triển.

Đi sâu vào nghiên cứu, tìm hiểu chúng tôi thấy có những uẩn khúc, sai trái trong việc phát hành thư bảo lãnh của Agribank chi nhánh Hà Nội. Chính vì vậy, ngày 12/12/2011 VNPI có đơn khởi kiện Agribank chi nhánh Hà Nội ra Tòa án nhân dân TP Hà Nội yêu cầu trả tiền thanh toán theo cam kết bảo lãnh.

Luật sư Vi Văn Diện

Trao đổi với chúng tôi về tính pháp lý trong vụ việc này, luật sư Vi Văn Diện, Giám đốc Công ty luật Thiên Minh (Đoàn luật sư Hà Nội) sau khi nghiên cứu hồ sơ đã cho biết:

Thứ nhất, để phát hành được trên 1.000 tỷ đồng bảo lãnh thanh toán cho Công ty Hồng Quang vào ngày 18/10/2010, Agribank chi nhánh Hà Nội đã thẩm định dánh giá, đề xuất và trình Tổng giám đốc Agribank cho phê duyệt tín dụng vượt quyền phán quyết đối với khoản bảo lãnh này. Ngày 22/12/2010, Tổng giám đốc Agribank có Công văn số 7229/NHN0-TDDN, phê duyệt cấp khoản bảo lãnh trên. Việc này cho thấy Agribank chi nhánh Hà Nội đã vi phạm quy định về khi phát hành bảo lãnh trước (Bảo lãnh phát hành ngày 20/12/2010) khi có văn bản phê duyệt của Tổng Giám đốc Agribank.

Thứ hai, tài sản bảo đảm cho khoản bảo lãnh là giá trị thẻ, sim điện thoại trong kho của VNPI với trị trá 140 tỷ đồng, như vậy số tiền bảo lãnh chiếm tới 93,3% giá trị tài sản bảo đảm cho bảo lãnh, trong khi đó theo quy định nội bộ của Agribank tài sản bảo đảm tiền vay số 1300/QĐ-HĐQT-TDHo ngày 03/12/2007, mức tối đa được cho vay bằng 75% giá trị đảm bảo khoản vay. Mặt khác, Tài sản bảo đảm không được Agribank chi nhánh Hà Nội lưu giữ, bảo quản riêng theo quy định mà lại được gửi trong kho của VNPI, do Công ty Hồng Quang đứng tên, dẫn đến việc Công ty Hồng Quang đã bán hết tài sản bảo đảm gây rủi ro cho Agribank.

Thứ ba, Agribank chi nhánh Hà Nội đã không thực hiện đúng cam kết đã nêu trong thư bảo lãnh, không trả tiền cho VNPI dẫn đến tình trạng tranh chấp kéo dài, thiệt hại tài sản cho VNPI và cho cả Agribank.

Thứ tư, Agribank chi nhánh Hà Nội có dấu hiệu tiếp tay, thông đồng với khách hàng khi phát hành bảo lãnh sai quy định, trước khi có văn bản chấp thuận, phê duyệt của Tổng giám đốc Agribank. Khi tiền của khách hàng có trên tài khoản nhưng Agribank chi nhánh Hà Nội đã không thực hiện khấu trừ để thanh toán cho VNPI, cố tình chây ỳ, kéo dài việc thanh toán bảo lãnh.

Thứ năm, Agribank với vai trò quản lý, chủ quản của Agribank chi nhánh Hà Nội dường như đứng ngoài, bỏ rơi, phó mặc chi nhánh trong suốt gần 10 năm diễn ra vụ án dẫn đến việc thua kiện, thiệt hại kép cho Agribank, cũng phải có trách nhiệm liên đới, một phần đối với trên 62 tỷ đồng mất vốn Nhà Nước, mất uy tín trong kinh doanh, ảnh hưởng tới hình ảnh, thương hiệu.

Thứ sáu, trách nhiệm của từng cá nhân, tập thể có liên quan đến vụ án, đền bù thiệt hại, vật chất có liên quan đến nay là gì?

Tôi cho rằng, để làm rõ hơn các tình tiết, Thanh tra Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cần vào cuộc để yêu cầu các cá nhân cố ý làm trái, buông lỏng quản lý phải chịu trách nhiệm.