Hà Nội là máu thịt của tôi!

Khoảnh khắc “phải lòng” Hà Nội

Phóng viên: Thưa nhà báo Hồ Quang Lợi, ông được biết đến là người rất yêu Hà Nội, và cũng rất hiểu Hà Nội. Xin ông cho biết mối lương duyên đã gắn bó ông với Thủ đô như thế nào?

Đồng chí Hồ Quang Lợi: Tôi sinh ra tại làng văn hóa nổi tiếng, là làng Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. Đó là quê hương của nữ sĩ Hồ Xuân Hương và rất nhiều nhà trí thức yêu nước, cách mạng. Người xưa có câu: “Bắc Hà Hành Thiện/Hoan Diễn Quỳnh Đôi” (ở miền Bắc có Hành Thiện, vùng Hoan Diễn, miền Trung có Quỳnh Đôi) để nói đến một trong hai ngôi làng nổi tiếng nhất về sự học hành và đậu đạt. Tôi sinh ra tại đó, nhưng có may mắn được sống, được làm việc tại Hà Nội đến giờ cũng đã là 46 năm liên tục. Cho nên, Hà Nội ngấm vào máu thịt của tôi.

Đồng chí Hồ Quang Lợi, nguyên Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội

Tôi còn nhớ, tôi bắt đầu được hít thở không khí Hà Nội là từ cuối năm 1973. Khi đó, tôi được ra Thủ đô, chuẩn bị đi học ở nước ngoài. Lúc ấy, chiến tranh vẫn còn ác liệt trên đất nước ta. Hà Nội mới trải qua cuộc tàn phá của máy bay B52. Xung quanh tôi vẫn là cảnh ngổn ngang, vẫn còn nhiều hố bom và lảng vảng mùi thuốc súng. Bấy giờ, Hà Nội còn nghèo lắm, còn khổ lắm, song, tôi thấy từ sâu thẳm trong đôi mắt người Hà Nội tràn đầy niềm tin vào chiến thắng.

Những ngày lịch sử ấy, Hà Nội vừa tái thiết, vẫn dồn sức cho miền Nam, các thanh niên Hà thành vẫn tiếp tục tình nguyện lên đường nhập ngũ để tiếp sức cho miền Nam. Tôi cảm nhận được tinh thần Hà Nội, tinh thần quả cảm và lạc quan, vượt lên nghịch cảnh. Điều đó gây ấn tượng mạnh mẽ với với tôi. Có thể nói, từ khoảng khắc ấy, tôi đã “phải lòng” Hà Nội.

Phóng viên: Ông đã có gần 30 năm công tác tại báo Quân đội Nhân dân, giữ vị trí phó Tổng Biên tập. Có lẽ, chuyển đổi từ môi trường quân đội đến công tác tại Thành ủy Hà Nội không phải là quyết định dễ dàng đối với ông?

Đồng chí Hồ Quang Lợi: Quả có thế! Tôi công tác tại báo Quân Đội Nhân dân gần 3 thập kỷ, sau đó, tôi được mời về làm Tổng Biên tập báo Hà Nội mới, cơ quan của Thành ủy Hà Nội. Thú thực, ban đầu tôi cũng không muốn rời xa môi trường quân đội – tôi yêu quân đội lắm.

Lãnh đạo Thành ủy Hà Nội nói với tôi rằng, quân đội là của Nhân dân, mà Thủ đô là của cả nước. Về Thủ đô thì cũng phục vụ Nhân dân cả nước. Tôi thấy rất đúng, nên tôi về Hà Nội.

Rời khỏi báo Quân đội Nhân dân là quyết định khó khăn, nhưng khi về Hà Nội rồi, tôi lại thấy rằng việc mình được về công tác tại Hà Nội là bước rẽ may mắn trong cuộc đời của tôi. Chặng đường ấy đưa lại cho tôi những cảm xúc đặc biệt, những khát vọng mới, và những tình cảm sâu đậm.

Nhà báo Hồ Quang Lợi cà các đồng nghiệp đón cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đến dự Đại hội X Hội Nhà báo Việt Nam

Tôi trực tiếp phục vụ Hà Nội trên hai cương vị, một là Tổng Biên tập báo Hà Nội mới, thứ 2 là Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy. Sau này, cho dù không công tác tại Thành ủy Hà Nội nữa, tôi vẫn thường xuyên theo dõi Hà nội. Dành cho Hà Nội tình cảm rất đặc biệt. Hà Nội như thành nhịp thở của tôi.

Tự hào về Đảng bộ anh hùng

Phóng viên: Ông đã nhiều năm công tác tại Thủ đô, cũng đã viết sách về Hà Nội (tác phẩm “Hà Nội, cuộc kiến tạo mang hưng khí thời đại”). Nhân dịp kỷ niệm 95 năm thành lập Đảng bộ thành phố, ông đánh giá ra sao về chặng đường này?

Đồng chí Hồ Quang Lợi: Mỗi bước đường Hà Nội trải qua và phát triển đều cho tôi cảm xúc hết sức đặc biệt. Mấy chục năm qua, tôi thấy Hà Nội thay đổi khủng khiếp. Từ thời chiến tranh, chuyển sang giai đoạn bao cấp, và tiến vào thời hội nhập. Duy chỉ có điều không thay đổi là sự lãnh đạo nhất quán, bản lĩnh, sáng tạo, tiên phong của Đảng bộ Hà Nội.

Hà Nội - Thủ đô của lương tri và phẩm giá con người

Tôi luôn nghĩ rằng, kỷ niệm 95 năm Đảng bộ Hà Nội là cột mốc hết sức vẻ vang. Tại sao vậy? Là vì chỉ sau khi thành lập Đảng hơn 1 tháng (ngày 3/2/1930), thì ngày 17/3/1930 Đảng bộ Hà Nội thành lập. Lúc đó, Đảng bộ Hà Nội chỉ có 3 đảng viên. Ngay từ lúc ban sơ đó, Đảng bộ Hà Nội đã thể hiện bản lĩnh, ý chí kiên cường trong điều kiện hết sức khó khăn, lao vào cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc.

Sau 15 năm, từ một tổ chức Đảng có 3 đảng viên, Đảng bộ Hà Nội phát triển lên được 50 đảng viên. Tổ chức tưởng như nhỏ bé như vậy, nhưng mà Đảng bộ Hà Nội đã lãnh đạo Nhân dân để khởi nghĩa giành chính quyền. Điều đó thể hiện sự nhạy bén, nắm bắt thời cơ lịch sử và vận dụng linh hoạt thời cơ lịch sử. Bắt đầu từ Đảng bộ Hà Nội, đất nước chúng ta có một cuộc cách mạng long trời lở đất để giành độc lập dân tộc. Có cuộc Cách mạng tháng 8, thì mới có chuyện Bác Hồ đọc tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa vào ngày 2/9 tại Hà Nội.

Việc này thể hiện tinh thần dám chịu trách nhiệm, năng động sáng tạo của người cộng sản, trong thời điểm ngàn cân treo sợi tóc đã lãnh đạo Nhân dân đứng dậy, thay đổi số phận của cả dân tộc từ một đất nước nô lệ trở thành quốc gia tự do.

Tiếp đó, sau khi chúng ta tuyên bố độc lập, tình hình vô cùng căng thẳng. Chúng ta là Nhà nước non trẻ, lúc nào cũng nguy cơ bị kẻ thù cướp lại, khó mà tồn tại trong điều kiện khó khăn phức tạp như vậy. Thật may mắn, nhờ sự lãnh đạo hết sức tài tình của Bác Hồ, cũng tại Hà Nội, chúng ta đã có trận đánh để giữ chính quyền, bắt đầu bước vào giai đoạn toàn quốc kháng chiến. Như vậy, toàn quốc kháng chiến cũng bắt đầu từ Hà Nội, mà ở đó vai trò lãnh đạo của Đảng bộ Hà Nội rất là cao. Chúng ta có một trang sử rất hào hùng tại Thủ đô Hà Nội, đó là trang sử quyết tử cho tổ quốc quyết sinh.

Sau đó, đất nước ta bước vào cuộc kháng chiến chống pháp 9 năm, để làm nên trận Điện Biên Phủ chấn động địa cầu, và Hà Nội đóng góp rất quan trọng vào chiến thắng lịch sử đó. Để ngày 10/10/1954, đoàn quân chiến thắng tiến về giải phóng Thủ đô.

Những năm tiếp theo, miền Bắc bước vào xây dựng chủ nghĩa xã hội, miền Nam đấu tranh thống nhất nước nhà. Hà Nội vừa xây dựng, vừa dồn sức cho miền Nam. Chứng tỏ tinh thần vừa tiên phong vừa gương mẫu, Hà Nội lúc nào cũng đi đầu trong các phong trào sản xuất, chiến đấu. Phong trào “Ba sẵn sàng”, phong trào “Ba đảm đang” đều được Đảng bộ Hà Nội khởi xướng, lãnh đạo. Và từ đó lan tỏa ra cả nước, trở thành phong trào cách mạng sôi nổi, góp phần sẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước. Điều ấy thể hiện sự sáng tạo trong việc tổ chức các phong trào cách mạng của Đảng bộ Hà Nội.

Đảng bộ Hà Nội luôn tiên phong, gương mẫu và đầy bản lĩnh

Tiếp đến là trận “Điện Biên Phủ trên không” xảy ra vào năm 1972, đó là thử thách có tính chất sinh tử của cả dân tộc, diễn ra trên bầu trời Hà Nội. Và một lần nữa, Đảng bộ Hà Nội lãnh đạo toàn quân, toàn dân làm nên trận “Điện Biên Phủ trên không”, để Hà Nội trở thành Thủ đô của lương tri và phẩm giá con người. Lần đầu tiên trong lịch sử thế giới có chuyện dùng b52 để hủy diệt một Thủ đô, và cũng lần đầu tiên B52 bị bắn rơi trên bầu trời Hà Nội. Đó là chiến thắng thể hiện tinh thần Hà Nội, tinh thần Việt Nam.

Thế rồi, sau hòa bình lập lại, kết thúc chiến tranh, những năm tháng sau chiến tranh, cả nước khó khăn khổ sở, ngay tại Thủ đô Hà Nội, đời sống của Nhân dân hết sức vất vả. Hà Nội đã tìm mọi cách để tháo gỡ khó khăn, nhiều biện pháp đổi mới, cải cách. Đó cũng thể hiện được tinh thần vượt khó của Hà Nội. Cho tới năm 1986, với thuộc tính là luôn tiên phong và gương mẫu – nét đặc sắc của Đảng bộ Hà Nội; Thủ đô lại nổ phát súng lệnh về đổi mới của cả nước.