Giải “bài toán” ô nhiễm làng nghề tại Ninh Bình

Hiện trên địa bàn tỉnh Ninh Bình có 75 làng nghề được UBND tỉnh Ninh Bình công nhận, nằm trên địa bàn của 8 huyện, thành phố. Trong đó, có 5 làng nghề chế biến, bảo quản nông lâm, thuỷ sản; 58 làng nghề sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ như: chế tác đá mỹ nghệ, thêu ren, cói, mây tre đan, mộc, gốm sứ; 11 làng nghề gây trồng kinh doanh sinh vật cảnh và 1 làng nghề xây dựng.

Theo báo cáo của UBND tỉnh Ninh Bình, ô nhiễm môi trường làng nghề có nguy cơ xảy ra tại các làng nghề chế tác đá mỹ nghệ và làng nghề chế biến lương thực, nông sản tại huyện Yên Khánh, Yên Mô và Hoa Lư. Các xã có làng nghề tại địa bàn 3 huyện trên đã lập phương án BVMT làng nghề, trình UBND huyện phê duyệt theo quy định, làm cơ sở để các làng nghề triển khai thực hiện công tác BVMT.

Ô nhiễm không khí tại các làng nghề trên địa bàn tỉnh chủ yếu là ô nhiễm bụi và tiếng ồn từ làng nghề chế tác đã mỹ nghệ Ninh Vân. Hiện các cơ sở sản xuất trong làng nghề đã lắp đặt hệ thống hút bụi khu vực sản xuất, đầu tư trang thiết bị dẫn nước đến máy mài, cắt để giảm thiểu bụi.

Một góc làng nghề chế tác đá mỹ nghệ Ninh Vân

Đầu tư thiết bị CNC để thay thế người lao động trực tiếp. UBND huyện Hoa Lư đã hỗ trợ dụng cụ bảo hộ lao động cho nhân dân làng nghề và không cho phép thành lập mới các công đoạn sản xuất (như chuẩn bị nguyên liệu, tạo hình sản phẩm, công đoạn sử dụng hoá chất bề mặt) trong khu dân cư. Thành lập CCN Ninh Vân để di dời các cơ sở chế tác đá mỹ nghệ vào sản xuất tập trung tại CCN, giảm thiểu ô nhiễm môi trường trong khu dân cư.

Nước thải phát sinh chủ yếu tại 2 làng nghề chế biến lương thực, thực phẩm là làng nghề bún Yên Ninh, huyện Yên Khánh và làng nghề bún Yên Thịnh, huyện Yên Mô với lưu lượng nước khoảng 3.400 m3/ngày đêm. Hiện làng nghề bún bánh Yên Ninh đã được đầu tư dự án “Xây dựng hệ thống xử lý môi trường làng nghề bún bánh Yên Ninh” với công suất 500 m3/ngày đêm và dự án “Cải tạo, nâng cấp hạ tầng kỹ thuật, xử lý môi trường làng nghề thị trấn Yên Ninh”.

Các dự án được triển khai xây dựng từ năm 2012 đã cải tạo, nâng cấp toàn bộ hạ tầng kỹ thuật xử lý môi trường cho làng nghề, nước thải được thu gom, xử lý toàn bộ, không còn tình trạng xả nước thải chưa đảm bảo kỹ thuật ra môi trường như trước. Đối với làng nghề bún Yên Thịnh, do chỉ còn 11 hộ tham gia sản xuất nghề bún nên UBND huyện Yên Mô đã yêu cầu 11 hộ thực hiện thu gom, xử lý nước thải đạt quy chuẩn cho phép trước khi thải ra ngoài môi trường.

Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn những tồn tại như quy mô sản xuất tại nhiều làng nghề nhỏ, khó phát triển vì mặt bằng sản xuất chật hẹp xen kẽ với khu vực sinh hoạt. Các khu sản xuất của làng nghề không tập trung mà nằm rải rác, xen kẽ giữa các hộ dân cư nên việc xây dựng hệ thống thu gom, xử lý chất thải gặp nhiều khó khăn và cần nhiều kinh phí.

Nước thải tại các làng nghề chưa được xử triệt để là một trong những nhân tố gây ô nhiễm môi trường

Nguyên nhân là do nếp sống của người chủ sản xuất nhỏ có nguồn gốc nông dân đã ảnh hưởng mạnh tới sản xuất tại làng nghề, làm tăng mức độ ô nhiễm môi trường. Vốn đầu tư của các cơ sở sản xuất tại các làng nghề quá thấp, khó có điều kiện phát triển hoặc đổi mới công nghệ theo hướng thân thiện với môi trường. Trình độ người lao động, chủ yếu là lao động thủ công, học nghề, văn hoá thấp, nên hạn chế nhận thức đối với công tác BVMT.

Cũng theo UBND tỉnh Ninh Bình thì trong thời gian tới, các ngành chuyên môn của tỉnh sẽ tiếp tục thực hiện các giải pháp nhằm tăng cường công tác BVMT làng nghề như tăng cường tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức về công tác BVMT cho nhân dân tại các làng nghề trên địa bàn tỉnh. Có chính sách hỗ trợ để di chuyển các hộ sản xuất tại các làng nghề có nguy cơ gây ô nhiễm vào các cụm công nghiệp.