Giám sát hoạt động bầu cử Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp

Ngày 23/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Báo cáo kết quả thực hiện bhương trình giám sát năm 2024 và những tháng đầu năm 2025, dự kiến chương trình giám sát năm 2026 của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Tại phiên họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) nghe Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội Dương Thanh Bình trình bày Báo cáo tóm tắt kết quả thực hiện Chương trình giám sát năm 2024 và những tháng đầu năm 2025, dự kiến Chương trình giám sát năm 2026 của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Theo đó, về kết quả thực hiện Chương trình giám sát năm 2024 và tình hình triển khai những tháng đầu năm 2025, Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội Dương Thanh Bình cho biết, căn cứ đặc điểm, tình hình đặc thù của năm 2026, Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát kiến nghị UBTVQH báo cáo Quốc hội cho phép không đề xuất nội dung giám sát chuyên đề vào Chương trình giám sát năm 2026 của Quốc hội.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu.

Năm 2026 là năm các cơ quan, địa phương phải tập trung thực hiện nhiệm vụ chính trị quan trọng, tổ chức việc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031; đồng thời, phải dành nhiều thời gian cho công tác kiện toàn tổ chức, nhân sự bên cạnh việc đảm bảo thực hiện các nhiệm vụ thường xuyên, do vậy, sẽ không có đủ thời gian để triển khai giám sát toàn diện, có chiều sâu làm ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu quả giám sát.

Từ thực tế triển khai giám sát chuyên đề trong năm chuyển giao giữa 02 nhiệm kỳ cho thấy một số bất cập như: phải thay đổi nhân sự của Đoàn giám sát để Quốc hội khóa mới có thể tiếp tục tiến hành giám sát, dẫn đến gián đoạn trong khâu tổ chức triển khai thực hiện; việc tiếp cận của đại biểu Quốc hội khóa mới đối với nội dung giám sát chuyên đề sẽ khó khăn, thiếu thông tin thực tiễn, ảnh hưởng đến việc đảm bảo tính chuyên sâu, toàn diện của vấn đề giám sát.

Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình trình bày báo cáo.

Ngoài ra, cần dành thời gian phù hợp để Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương cũng như các cơ quan của Quốc hội tiếp tục tập trung hoàn thành việc triển khai các nhiệm vụ lập pháp theo kế hoạch...

Về đánh giá kết quả thực hiện chương trình giám sát năm 2024 và tình hình triển khai những tháng đầu năm 2025, Chủ nhiệm Dương Thanh Bình khẳng định, trên cơ sở các nghị quyết về chương trình giám sát năm 2024, năm 2025, Quốc hội, UBTVQH, các cơ quan của Quốc hội, các Đoàn ĐBQH và ĐBQH đã tổ chức triển khai toàn diện, đồng bộ với nhiều cải tiến, đổi mới, điều chỉnh linh hoạt để phù hợp với tình hình thực tiễn.

Qua đó, đạt được những kết quả quan trọng. Cụ thể, công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế tiếp tục được quan tâm thực hiện, bảo đảm phù hợp với tình hình thực tiễn, góp phần tháo gỡ “điểm nghẽn” trong triển khai thi hành các quy định của pháp luật về hoạt động giám sát.

Hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp Quốc hội, phiên họp UBTVQH tiếp tục khẳng định là hình thức giám sát trực tiếp, hiệu quả với nhiều đổi mới quan trọng.

Hoạt động giám sát chuyên đề tiếp tục được triển khai toàn diện, đạt được nhiều kết quả tích cực. Năm 2024, trên cơ sở báo cáo của các Đoàn giám sát, Quốc hội, UBTVQH đã ban hành 4 nghị quyết về giám sát chuyên đề.

Đáng lưu ý là việc Quốc hội tổ chức giám sát ngay khi các dự án quan trọng quốc gia đang trong quá trình triển khai thực hiện có ý nghĩa quan trọng trong việc đẩy nhanh tiến độ triển khai thực hiện các dự án, phát hiện khó khăn, vướng mắc để tháo gỡ kịp thời, bảo đảm tiến độ các dự án quan trọng quốc gia.

Hoạt động xem xét việc thực hiện các nghị quyết của UBTVQH về giám sát chuyên đề và chất vấn được triển khai với tinh thần phát huy tối đa những kết quả đã đạt được trong hoạt động “giám sát lại” của Quốc hội tại kỳ họp thứ 6.

Việc xem xét báo cáo của các cơ quan được thực hiện một cách thực chất, trách nhiệm, hiệu quả, tập trung vào các vấn đề lớn và quan trọng, chú trọng vào việc đề xuất các giải pháp cụ thể, phù hợp, khả khi để giải quyết các tồn tại, hạn chế. Hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật tiếp tục được UBTVQH quan tâm chỉ đạo, được các cơ quan của Quốc hội thực hiện nghiêm túc, trách nhiệm.

Giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị cử tri ngày càng được tăng cường và trở thành hoạt động thường xuyên. Giám sát, hướng dẫn hoạt động của Hội đồng nhân dân đã UBTVQH quan tâm triển khai, ngày càng đi vào nền nếp, mang tính thường xuyên. Việc chỉ đạo, điều hòa hoạt động giám sát được quan tâm chỉ đạo sát sao, kịp thời. Lần đầu tiên, chủ trương về việc tổ chức Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát đã cho thấy tinh thần không ngừng đổi mới, cải tiến trong hoạt động của Quốc hội.

Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban đã chủ động cải tiến, đổi mới, triển khai hoạt động giám sát của mình nhằm thực hiện có hiệu quả các yêu cầu, nhiệm vụ được giao với các hình thức giám sát đa dạng và có sự kết hợp hài hòa giữa các hình thức giám sát.

Các Đoàn ĐBQH, các ĐBQH đã tích cực triển khai các hoạt động giám sát; trong đó, các Đoàn ĐBQH đã lựa chọn 76 nội dung chuyên đề giám sát, khảo sát có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào những vấn đề phát sinh từ thực tiễn, gắn với tình hình thực tế của địa phương, thu hút được sự quan tâm của đông đảo cử tri địa phương.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá cao báo cáo giám sát của Ủy Ban dân nguyện và Giám sát, quá trình thực hiện báo cáo công phu, tỉ mỉ…

Tuy nhiên, cần tính toán thực hiện các chương trình giám sát đã ban hành trong năm 2025 như: Chương trình mục tiêu quốc gia về an sinh xã hội; giám sát về phòng chống tham nhũng, giải quyết khiếu nại tố cáo…

Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh, tới đây sẽ thực hiện giám sát hoạt động bầu cử Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp. Qua đó, đảm bảo được minh bạch, dân chủ, công khai, đảm bảo công bằng trong bầu cử, đảm bảo hiệu quả.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đánh giá cao báo cáo giám sát của Ủy ban Dân nguyện và Giám sát; đồng thời nhấn mạnh, trong bối cảnh mới của năm 2026 sẽ có nhiều thay đổi.

Do đó, đối với các Ủy ban, Hội đồng dân tộc của Quốc hội cũng phải xây dựng giám sát chuyên đề, đáp ứng với tình hình chung.

Đối với hoạt động của các Đoàn Đại biểu Quốc hội ở các địa phương phải có hoạt động giám sát chuyên đề về sắp xếp đơn vị hành chính. Qua đó, đánh giá toàn cảnh sau sắp xếp về thực trạng, khó khăn, thuận lợi cũng như kiến nghị về những chính sách mới, từ đó kịp thời điều chỉnh cho phù hợp với thực tiễn.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị khẩn trương hoàn thiện trình Quốc hội xem xét, thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, dự kiến để ngày 1/1/2026 có hiệu lực để thực thi.