Đề xuất cán bộ có tài sản, kim loại quý từ 150 triệu đồng phải kê khai

Tiếp tục phiên họp thứ 50, chiều 15/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng.

Trình bày tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho biết, dự thảo luật tập trung hoàn thiện các chính sách về các biện pháp phòng ngừa tham nhũng gồm: đánh giá về công tác phòng, chống tham nhũng; cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập; kê khai tài sản, thu nhập và xác minh tài sản, thu nhập.

Đồng thời oàn thiện các chính sách về phát hiện tham nhũng gồm: thẩm quyền của các cơ quan thanh tra trong thanh tra vụ việc có dấu hiệu tham nhũng; tiếp nhận và xử lý phản ánh, tố cáo về hành vi tham nhũng.

Dự thảo luật cũng nhằm hoàn thiện chính sách về ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về kiểm soát tài sản, thu nhập để phòng ngừa tham nhũng.

Dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện 16 nội dung tại 16/96 điều của Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018.

Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong trình bày tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng.

Cụ thể, sửa đổi, hoàn thiện các quy định về cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập bảo đảm phân định rõ về thẩm quyền, đồng bộ, phù hợp với các quy định của Đảng về kiểm soát tài sản, thu nhập theo Quyết định 56-QĐ/TW ngày 8/2/2022 của Bộ Chính trị và Quy định số 296-QĐ/TW ngày 30/5/2025 của Ban Chấp hành Trung ương.

Theo quy định tại khoản 4 của dự thảo luật sửa đổi, bổ sung tại Điều 30, các cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập gồm: Ủy ban kiểm tra cấp ủy cấp trên trực tiếp cơ sở trở lên; Thanh tra Chính phủ; TAND tối cao, Viện KSND tối cao, Kiểm toán Nhà nước, Văn phòng Quốc hội, Văn phòng Chủ tịch nước, Ủy ban Công tác đại biểu của Quốc hội, cơ quan Trung ương của các tổ chức chính trị - xã hội; bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và Thanh tra tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.

Bên cạnh đó, quy định tăng giá trị tài sản phải kê khai từ 50 triệu đồng lên 150 triệu đồng; tăng giá trị tài sản, thu nhập phải kê khai bổ sung khi có biến động tăng trong năm từ 300 triệu đồng lên 1 tỷ đồng cho phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và thời giá hiện nay có nhiều thay đổi so với năm 2018. Dự thảo luật giao Chính phủ quy định cụ thể trách nhiệm, trình tự, thủ tục xác minh tài sản, thu nhập đối với những người thuộc diện kê khai theo kế hoạch hàng năm.

Nêu quan điểm thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, dự thảo luật tập trung sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến cơ quan kiểm soát, việc kê khai và xác minh tài sản, thu nhập; đánh giá công tác phồng chống tham nhũng; ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số; thẩm quyền thanh tra các vụ việc có dấu hiệu tham nhũng…

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo thẩm tra.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhận thấy, ngoài những vấn đề được dự kiến sửa đổi, bổ sung, vẫn còn một số nội dung khác cần được tiếp tục nghiên cứu, sửa đổi để thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng, khắc phục những hạn chế, bất cập trong công tác phòng chống tham nhũng như: Việc thu hồi tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế; đưa việc kê khai, kiểm soát kê khai tài sản, thu nhập vào tiêu chí đánh giá cán bộ, đảng viên và mức độ hoàn thành nhiệm vụ của cơ quan, tổ chức, đơn vị và người đứng đầu; việc xử lý tài sản kê khai không trung thực, tài sản tăng thêm không giải trình được nguồn gốc; về trách nhiệm giải trình...

Trong đó, có nội dung có thể thể chế hóa ngay trong dự thảo Luật như “đưa việc kê khai, kiểm soát kê khai tài sản, thu nhập vào tiêu chí đánh giá cán bộ, đảng viên và mức độ hoàn thành nhiệm vụ của cơ quan, tổ chức, đơn vị và người đứng đầu” tại Kết luận số 105-KL/TW. Đối với một số vấn đề khác, có thể nghiên cứu quy định mang tính nguyên tắc và giao Chính phủ quy định chi tiết.

Về cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập của Đảng, khoản 1 Điều 30 dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung quy định về cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập của Đảng như sau: “Ủy ban kiểm tra cấp ủy cấp trên trực tiếp cơ sở trở lên kiểm soát tài sản, thu nhập của đảng viên là cán bộ thuộc diện cấp ủy cùng cấp quản lý và đảng viên chuyên trách công tác đảng hoặc có vị trí việc làm ở các cơ quan tham mưu giúp việc, cấp ủy theo quy định của Đảng”.

Đa số ý kiến Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành với quy định này và cho rằng việc bổ sung quy định này là cần thiết để bảo đảm thể chế hóa Quy định số 296-QĐ/TW và Quyết định số 56-QĐ/TW. Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng luật chỉ nên quy định mang tính nguyên tắc, không quy định chi tiết chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan Đảng. Việc xác định cơ quan nào của Đảng có thẩm quyền kiểm soát tài sản, thu nhập của đảng viên thuộc thẩm quyền riêng của Đảng.

Về cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập tại các cơ quan của Quốc hội, khoản 3 Điều 30 của dự thảo Luật quy định Văn phòng Quốc hội có thẩm quyền “kiểm soát tài sản, thu nhập của người có nghĩa vụ kê khai thuộc thẩm quyền quản lý của mình, trừ trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này”.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhận thấy, sau khi thực hiện chủ trương của Đảng về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy thì các vụ chuyên môn của Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội không thuộc Văn phòng Quốc hội mà trực thuộc Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội. Do đó, nếu chỉ giao Văn phòng Quốc hội là cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập của người có nghĩa vụ kê khai thuộc thẩm quyền quản lý thì chưa bao quát được đối tượng phải kê khai tài sản, thu nhập là công chức các vụ chuyên môn nêu trên.

Hiện nay, Đảng ủy Quốc hội đã giao Văn phòng Quốc hội tiếp tục thực hiện nhiệm vụ này, bảo đảm phù hợp với thực tiễn. Vì vậy, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, chỉnh sửa quy định này cho phù hợp.

Liên quan đến phạm vi đối tượng có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập trong các doanh nghiệp Nhà nước, dự thảo Luật mở rộng phạm vi đối tượng có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập trong các tài sản, thu nhập theo Luật Phòng chống tham nhũng hiện hành từ “doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ” thành “doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần có quyền biểu quyết”.

Đa số ý kiến Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành việc mở rộng này và cho rằng việc sửa đổi là phù hợp với chủ trương của Đảng về đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp Nhà nước, tăng cường quản lý vốn, tài sản Nhà nước; đồng thời phù hợp với xu hướng cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước. Tuy nhiên, đề nghị Chính phủ hướng dẫn cụ thể trường hợp người nước ngoài tham gia quản lý doanh nghiệp Nhà nước phải kê khai (hoặc loại trừ đối với họ) để bảo đảm tính khả thi và phù hợp với thực tiễn.

Một số ý kiến đề nghị cân nhắc kỹ lưỡng, vì việc mở rộng phạm vi đối tượng có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập trong doanh nghiệp Nhà nước có thể gây quan ngại với nhà đầu tư, khó khả thi trong kiểm soát tài sản của người nước ngoài.

Về tài sản, thu nhập phải kê khai và biến động tài sản phải kê khai bổ sung, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, điểm b khoản 1 Điều 35 của Luật Phòng chống tham nhũng được dự kiến sửa đổi theo hướng nâng mức kê khai giá trị tài sản, thu nhập từ 50 triệu lên 150 triệu đồng đối với kim khí quý, đá quý, tiền, giấy tờ có giá và tài sản khác; khoản 2 Điều 36 được sửa đổi nâng mức biến động trong năm phải kê khai từ 300 triệu lên 1 tỷ đồng.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản tán thành việc điều chỉnh mức tăng này để phù hợp với thực tiễn tình hình kinh tế - xã hội, tập trung vào kiểm soát việc kê khai tài sản có giá trị lớn, giảm thủ tục hành chính không cần thiết. Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị không quy định cứng các mức tiền trong luật mà giao Chính phủ quy định cụ thể để linh hoạt điều chỉnh theo từng giai đoạn.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng, cần tăng cường kê khai, xác minh tài sản, thu nhập; minh bạch trong đấu thầu, quản lý ngân sách nhà nước, tránh để thất thoát, nhất là trong các dự án đầu tư, xây dựng. Bên cạnh đó, cần nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm quốc tế như Singapore, Hàn Quốc, Indonesia… trong công tác phòng, chống tham nhũng.

Nhấn mạnh trách nhiệm người đứng đầu hết sức quan trọng trong công tác phòng, chống tham nhũng, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, cần mở rộng trách nhiệm người đứng đầu từ khi phát hiện sang ngăn chặn chủ động với hình thức kỷ luật nghiêm minh, “không có vùng cấm” nếu cơ quan dưới quyền tham nhũng hoặc tái diễn để góp phần nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng; qua đó góp phần tạo niềm tin với người dân cũng như các nhà đầu tư nước ngoài. Vì vậy, Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần tăng cường phát hiện, xử lý, tập trung thu hồi tài sản tham nhũng.

Bên cạnh đó, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng, việc sửa đổi luật lần này cần đảm bảo tính độc lập của các cơ quan trong công tác phòng, chống tham nhũng; đồng thời đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong công tác phòng, chống tham nhũng.