Chủ tịch Quốc hội đề nghị xử lý dứt điểm những “điểm nóng” về môi trường

Hoạt động giám sát phải khách quan

Sáng 7/1, tiếp tục thực hiện chương trình phiên họp thứ 41, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về đề cương giám sát chuyên đề của Quốc hội về “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành”.

Tại phiên họp, trình bày một số nội dung của dự thảo kế hoạch giám sát và các đề cương báo cáo của Đoàn giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành”, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho biết, mục đích của việc giám sát là xem xét, đánh giá việc thể chế hóa chủ trương của Đảng, hoàn thiện pháp luật về bảo vệ môi trường; việc thực hiện chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước về bảo vệ môi trường.

Trên cơ sở đó, Đoàn giám sát đề xuất các nhiệm vụ, giải pháp (xây dựng, hoàn thiện pháp luật về bảo vệ môi trường và tổ chức thực hiện) để phát huy các kết quả đạt được, khắc phục những tồn tại, hạn chế, tiếp tục đẩy mạnh, thực hiện có hiệu quả chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước về bảo vệ môi trường.

Hoạt động giám sát phải bảo đảm yêu cầu là việc đánh giá kết quả thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp về bảo vệ môi trường cần bám sát các quan điểm chỉ đạo, mục tiêu tổng quát và các mục tiêu cụ thể được xác định trong các văn kiện của Đảng và quy định của pháp luật có liên quan. Việc tiến hành giám sát đúng quy định pháp luật; bảo đảm tính toàn diện, khách quan, trung thực và tiến độ theo kế hoạch.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho ý kiến tại phiên họp.

Đối tượng giám sát bao gồm Chính phủ; các bộ thuộc các lĩnh vực: Tài nguyên và Môi trường, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Xây dựng, Giao thông vận tải, Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Công Thương, Y tế, Công an, Quốc phòng; UBND 63 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; các cơ quan, tổ chức có liên quan.

Về phạm vi giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho biết, Đoàn sẽ giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường trên phạm vi cả nước kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 có hiệu lực thi hành đến hết ngày 31/12/2024 và các thời kỳ trước và sau có liên quan.

Về nội dung giám sát, Đoàn giám sát tập trung vào các nội dung gồm việc ban hành, hoàn thiện và tổ chức, thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường. Trong đó, với việc ban hành, hoàn thiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường, Đoàn sẽ đánh giá việc thể chế hóa chủ trương của Đảng về bảo vệ môi trường; đánh giá kết quả xây dựng, ban hành, hoàn thiện chính sách, pháp luật để triển khai thi hành Luật Bảo vệ môi trường năm 2020; việc lập và thẩm định Chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia.

Với việc tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường, Đoàn sẽ đánh giá việc tổ chức thi hành, thực hiện chính sách pháp luật và nội dung quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường, trong đó tập trung đánh giá một số nội dung trọng tâm: Việc bố trí và sử dụng nguồn lực cho bảo vệ môi trường; việc lồng ghép nội dung bảo vệ môi trường trong quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh; việc lập, thẩm định, phê duyệt đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường; việc thực hiện các nội dung bảo vệ môi trường trong các quy hoạch, công tác đánh giá đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường; Hoạt động kiểm soát ô nhiễm gồm kiểm soát nguồn ô nhiễm và quản lý chất lượng môi trường (chất lượng môi trường nước, chất lượng môi trường không khí); chống ngập úng ở các đô thị; việc quản lý chất thải (quản lý chất thải rắn sinh hoạt, quản lý nước thải đô thị, quản lý chất thải trong hoạt động nông nghiệp, y tế và xây dựng); công tác kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, giám sát việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường và xử lý vi phạm, đấu tranh phòng, chống tội phạm về môi trường.

Xử lý dứt điểm các điểm nóng về môi trường

Phát biểu tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nêu rõ, kết quả khảo sát thực tế tuyến đường Trường Sơn Đông cho thấy, quy định về đánh giá tác động môi trường hiện thời còn bất cập, dẫn đến các dự án chậm tiến độ. Cần làm rõ quy chuẩn, tiêu chuẩn, thủ tục hành chính trong đánh giá tác động môi trường, từ đó khơi thông các điểm nghẽn trong triển khai dự án xây dựng.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy.

Về phương thức giám sát, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị Đoàn thành lập các tổ công tác đến giám sát kỹ lưỡng, tìm hiểu, khảo sát, tổng hợp chi tiết tại địa phương trước khi Đoàn giám sát chính thức đến làm việc, để giúp tiếp cận được sâu sát nhất với thực tiễn, có cơ sở vững chắc cho công tác hoạch định chính sách sau này.

Cho ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cơ bản đồng tình với kế hoạch của Đoàn giám sát, đồng thời nhấn mạnh, đây là chuyên đề giám sát rất “nóng”, rất “trúng” và “đúng”, phản ánh nguyện vọng của cử tri và nhân dân về bảo vệ môi trường. Đoàn giám sát cần bám sát Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, đối chiếu thực tế với các chỉ tiêu chủ yếu về môi trường cho giai đoạn 2021 - 2025 như: tỷ lệ sử dụng nước sạch, hợp vệ sinh của khu dân cư thành thị 95 - 100% và của khu vực nông thôn là 93 - 95%; tỷ lệ thu gom rác, xử lý chất thải sinh hoạt đô thị bảo đảm tiêu chuẩn, quy chuẩn đạt 90%; tỷ lệ khu công nghiệp, khu chế xuất có khu xử lý chất thải chung đạt tiêu chuẩn môi trường đạt 92%...

Chủ tịch Quốc hội đề nghị Đoàn giám sát nghiên cứu, giám sát kỹ lưỡng để chỉ ra được những mặt mạnh và cả những hạn chế trong thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi có Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành. Cần chỉ rõ những nguyên nhân khách quan và chủ quan của những hạn chế trong thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường; nêu rõ trách nhiệm của các bên liên quan, đề xuất giải pháp tháo gỡ bất cập; xử lý dứt điểm những hiện tượng “nóng” về môi trường ở địa phương, cơ sở, nhất là những vấn đề ô nhiễm môi trường ở khu công nghiệp, khu chế xuất, làng nghề, nghiêm trọng hơn là ở các khu đô thị, vấn đề xử lý rác thải y tế.

Tham gia thảo luận tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh rằng kết quả cuối cùng của chuyên đề giám sát chính là Nghị quyết của Quốc hội, vì vậy, Nghị quyết giám sát cần phải cụ thể, rõ ràng, để sau khi chuyên đề kết thúc sẽ tạo ra những thay đổi thực chất trong việc thực hiện chính sách và pháp luật về bảo vệ môi trường.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng trong quá trình giám sát, Đoàn giám sát cần phải bám sát các văn bản pháp luật hiện hành của Nhà nước về bảo vệ môi trường, đồng thời cần có danh mục cụ thể các Nghị quyết, Luật và văn bản quy phạm pháp luật liên quan cần được giám sát. Nội dung giám sát cần bao gồm việc đánh giá kết quả tổ chức thực hiện chính sách và pháp luật về bảo vệ môi trường, trong đó bao hàm cả giám sát công tác phòng ngừa, kiểm soát, xử lý ô nhiễm, xử lý chất thải và phục hồi môi trường.

Đóng góp ý kiến tại phiên họp, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Tùng cho biết, quá trình giám sát được triển khai trong bối cảnh các bộ, ngành đang trải qua quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy, do đó, công tác tổ chức, thực hiện giám sát cũng như việc hoàn thiện báo cáo giám sát cần được có sự điều chỉnh cho phù hợp với cơ cấu tổ chức mới.

Bên cạnh đó, về căn cứ lựa chọn địa phương giám sát, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho rằng cần xem xét các tiêu chí để lựa chọn địa phương, khía cạnh giám sát đảm bảo trúng điểm nóng trong thực tiễn, ví dụ giám sát tại Hà Nội cần lưu tâm đặc biệt đến chất lượng không khí, giám sát tại Thái Nguyên cần quan tâm hơn tới hệ thống xử lý nước thải tại các làng nghề…

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao quá trình chuẩn bị dự thảo kế hoạch đề cương giám sát và các tài liệu liên quan của Đoàn giám sát. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Đoàn giám sát nghiên cứu tiếp thu các ý kiến đã nêu để hoàn thiện kế hoạch đề cương giám sát, đảm bảo phạm vi, mục tiêu của cuộc giám sát phải đánh giá khái quát được tổng thể việc thực hiện chính sách, pháp luật về môi trường, đồng thời có trọng tâm, trọng điểm để tập trung vào các vấn đề còn nhiều bất cập, hạn chế nổi lên trong thực tiễn, những vấn đề nổi cộm dư luận xã hội quan tâm.