Chống tội phạm công nghệ với tinh thần "người trước, súng sau"

Chia sẻ được Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang nói chiều 24/3 tại sự kiện Thủ tướng Chính phủ đối thoại với thanh niên Việt Nam năm 2025 với chủ đề “Thanh niên Việt Nam tiên phong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”.

Theo đó, TS. Lê Kim Hùng, Trưởng Bộ môn Truyền thông, Khoa Mạng máy tính và Truyền thông, Trường Đại học Công nghệ thông tin, Đại học Quốc gia TP HCM cho rằng, hiện nay, với sự phát triển vượt bậc của khoa học công nghệ và chuyển đổi số, tình hình tội phạm và công tác phòng, chống tội phạm đã có rất nhiều thay đổi.

Trên cơ sở đó, TS. Lê Kim Hùng đề nghị đại diện Chính phủ chia sẻ những định hướng giải pháp lớn để thúc đẩy mạnh mẽ việc chuyển hướng công tác phòng, chống tội phạm từ thủ công truyền thống sang hiện đại, ứng dụng khoa học công nghệ.

Về vấn đề này, Đại tướng Lương Tam Quang, Bộ trưởng Bộ Công an cho biết, sự phát triển của khoa học công nghệ, ứng dụng vào tất cả các lĩnh vực đời sống kinh tế - xã hội, phát triển văn hóa, hiện đang rất nhanh chóng và chúng ta phải thích ứng với tình hình phát triển đó. Tình hình tội phạm và các vi phạm pháp luật, công tác phòng, chống tội phạm cũng có rất nhiều thay đổi.

Đại tướng Lương Tam Quang, Bộ trưởng Bộ Công an.

Theo ông, tội phạm sử dụng công nghệ cao ngày gia tăng, phức tạp với nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi, nguy hiểm trong hoạt động phạm tội của mình, quy mô trên cả nước, xuyên biên giới. Do vậy, tội phạm mang tính ẩn danh cao, có tổ chức mà như không có tổ chức, đứng chân ở địa bàn nước ngoài nhưng lại tổ chức các hành vi phạm tội vào trong nước.

Đáng lo ngại nhất là hành vi tấn công mạng, lừa đảo trực tuyến và liên quan đến trí tuệ nhân tạo, liên quan đến công nghệ AI, công nghệ mới và đặc biệt là tội phạm tài chính qua mạng. Đây là một vấn đề, thách thức rất lớn đối với công tác phòng, chống tội phạm.

"Chúng tôi là cơ quan chuyên trách trong công tác đấu tranh và phòng, chống tội phạm. Chúng tôi nhanh chóng chuyển từ truyền thống sang hiện đại và trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, lực lượng công an ứng dụng khoa học công nghệ để đấu tranh với tội phạm trong tình hình hiện nay", Bộ trưởng Lương Tam Quang nói.

Chia sẻ một số định hướng trong thời gian tới, Bộ trưởng Lương Tam Quang cho biết sẽ hiện đại hóa lực lượng phòng, chống tội phạm mà đầu tiên là hiện đại về con người trên tinh thần "người trước, súng sau".

TS. Lê Kim Hùng, Trưởng Bộ môn Truyền thông, Khoa Mạng máy tính và Truyền thông, Trường Đại học Công nghệ thông tin, Đại học Quốc gia TP HCM.

"Nguồn lực của đất nước còn hạn chế, tội phạm thì luôn sử dụng những hoạt động mang tính ẩn danh cao, sử dụng công nghệ. Đầu tiên phải hiện đại con người, mục tiêu là hiện đại tư duy đấu tranh phòng, chống tội phạm. Chúng tôi đào tạo, bồi dưỡng kiến thức để đủ năng lực ứng dụng khoa học công nghệ trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm", Bộ trưởng Lương Tam Quang nói thêm.

Đồng thời phải nhận diện được tội phạm công nghệ thì mới chủ động được trong công tác đấu tranh, phòng, chống tội phạm, đặc biệt là các phương thức, thủ đoạn mới, để có giải phóng phòng ngừa, đấu tranh kịp thời, hiệu quả được.

"Chúng tôi có phương trâm không được đi sau tội phạm. Do vậy tất cả phải chủ động nhận diện, chủ động trước và không đi sau tội phạm", ông Lương Tam Quang nói.

Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức về các phương thức, thủ đoạn của tội phạm để tự bảo vệ mình, tự phòng ngừa và tham gia có hiệu quả công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm. Việc tuyên truyền này rất quan trọng. Nếu như mỗi đoàn viên thanh niên ở đây làm tốt công tác tuyên truyền từ nhận diện tội phạm, tuyên truyền cho những người thân, cộng đồng của mình ý thức, cảnh giác được những thủ đoạn này thì rất hiệu quả.

Cùng đó, lực lượng Công an nhân dân ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm.

Theo ông Lương Tam Quang, Bộ Công an xây dựng những phầm mềm, ứng dụng trong điều tra xử lý tội phạm và tố giác tội phạm. Bây giờ tố giác tội phạm có thể sử dụng trên ứng dụng VNeID trong Đề án 06 của Bộ Công an để tiếp nhận tất cả các tin báo tố giác tội phạm.

Đồng thời, Bộ Công an cũng khai thác thành tựu của chuyển đổi số quốc gia để phục vụ công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm như làm sạch dữ liệu thuê bao di động, không có sim rác thì công tác đấu tranh, phòng ngừa tội phạm rất hiệu quả; rồi làm sạch các tài khoản ngân hàng, đồng thời đẩy mạnh dịch vụ công trực tuyến, thanh toán không dùng tiền mặt.

Ngoài ra, phải tăng cường hợp tác quốc tế. Tại các diễn đàn đa phương hiện nay liên quan đến các cơ quan thông tin pháp luật của nước khác, hợp tác về phòng, chống tội phạm công nghệ cao là không có khoảng cách trong cơ chế ASEANPOL, INTERPOL. Cùng với hợp tác quốc tế, trao đổi thông tin, xác minh, điều tra chung, truy nã tội phạm và thu hồi tài sản. Đó là mục tiêu cao nhất.

Một giải pháp nữa là hoàn thiện khung khổ pháp lý hữu hiệu cho đấu tranh phòng, chống tội phạm công nghệ cao để xử lý hiệu quả sự điều chỉnh phương thức thủ đoạn mới của tội phạm.

"Chúng tôi sẽ chủ trì và được Thủ tướng Chính phủ giao hoàn thiện khung khổ pháp lý này, và mong các bạn trẻ thanh niên đóng góp để chúng ta hoàn thiện khung khổ pháp lý phòng chống hiệu quả tội phạm công nghệ", Bộ trưởng Lương Tam Quang nói.