Chính phủ trình Quốc hội tái khởi động dự án điện hạt nhân Ninh Thuận

Chiều 27/11, tại kỳ họp thứ 8, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ đã trình bày tờ trình về việc tiếp tục chủ trương đầu tư Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

Theo Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình, hiện nay điện hạt nhân ngày càng được nhiều nước quan tâm và tiếp tục phát triển trong bối cảnh chống biến đổi khí hậu, thực hiện cam kết giảm phát thải khí nhà kính, bảo đảm an ninh năng lượng.

Tính đến cuối tháng 8/2024, trên thế giới có 415 lò hạt nhân năng lượng đang vận hành, với tổng công suất lắp đặt 373.735MWe, và 62 lò đang được xây dựng với tổng công suất khoảng 64.971MWe.

Bên cạnh 32 nước đang sở hữu và vận hành các nhà máy điện hạt nhân, 20 quốc gia khác đang xem xét phát triển để đáp ứng nhu cầu năng lượng, hiện thực hóa các cam kết khí hậu.

Tổng Bí thư Tô Lâm và Chủ tịch nước Lương Cường tham dự phiên họp Quốc hội, chiều 27/11.

Trong khi đó, nhu cầu tiêu thụ điện của Việt Nam được dự báo vẫn tiếp tục tăng cao. Theo Quy hoạch điện VIII, tổng công suất đặt hệ thống điện hiện nay từ khoảng 80GW tăng lên 150GW vào năm 2030 và lên đến khoảng 490 - 573GW vào năm 2050.

Chính phủ cho rằng, việc phát triển nguồn điện hạt nhân ở Việt Nam mang lại nhiều tác dụng như đa dạng hóa nguồn cung cấp điện, bảo đảm an ninh năng lượng. Đáp ứng nhiệm vụ kép vừa cung cấp điện nền, vừa bảo vệ môi trường.

Bên cạnh đó, chi phí sản xuất điện trung bình của điện hạt nhân có thể cạnh tranh được với các nguồn truyền thống khác' phát triển nhân lực chất lượng cao, nâng cao tiềm lực khoa học công nghệ quốc gia, tham gia vào chuỗi cung ứng công nghiệp điện hạt nhân.

Năm 2009, thực hiện nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ đã giao Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) làm chủ đầu tư các dự án và đã hợp tác với phía Nga (Dự án Ninh Thuận 1) và Nhật Bản (Dự án Ninh Thuận 2) để triển khai công tác chuẩn bị đầu tư.

Theo lãnh đạo Chính phủ, địa điểm chọn đầu tư dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2 đã được các đơn vị tư vấn trong và ngoài nước khảo sát, đánh giá kỹ. Đây là hai địa điểm tốt nhất, đáp ứng các tiêu chí khắt khe của quốc tế, phù hợp để xây dựng nhà máy điện hạt nhân tại Việt Nam.

Sau khi các dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2 dừng thực hiện theo nghị quyết của Quốc hội năm 2016, các địa điểm này đã được quy hoạch làm đất dự trữ chiến lược lâu dài cho năng lượng, để có thể tiếp tục xây dựng khi có chủ trương tái khởi động từ cấp có thẩm quyền. Hiện các địa điểm này được quản lý tốt.

"Việc sử dụng các địa điểm đã được nghiên cứu trước đây để phát triển, xây dựng điện hạt nhân thời gian tới là rất thuận lợi, tiết kiệm thời gian và chi phí nghiên cứu, khảo sát, chọn địa điểm", Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình khẳng định.

Trên cơ sở đó, Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình cho rằng, việc tái khởi động dự án điện hạt nhân Ninh Thuận là cần thiết, có cơ sở và đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình.

Lãnh đạo Chính phủ cũng thông tin về các mục tiêu tái khởi động dự án điện hạt nhân Ninh Thuận là nhằm cung cấp nguồn điện nền, đóng góp đáng kể trong cơ cấu sản xuất điện, đa dạng hóa năng lượng sơ cấp, đảm bảo an ninh năng lượng, ổn định hệ thống điện, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, bảo đảm quốc phòng an ninh, bảo vệ môi trường, sinh thái.

Đồng thời, việc xây dựng và đưa các nhà máy điện hạt nhân vào khai thác vận hành an toàn, hiệu quả, giảm thiểu thấp nhất rủi ro về môi trường; xây dựng cơ sở hạ tầng đồng bộ cho chương trình dài hạn về phát triển điện hạt nhân, từng bước nâng tỉ lệ điện hạt nhân đạt mức hợp lý trong tổng sản lượng điện năng quốc gia.

Bên cạnh đó là nhằm thực hiện các biện pháp đảm bảo an ninh cho các cơ sở hạt nhân; kiện toàn cơ quan quản lý Nhà nước, hệ thống văn bản pháp luật về kiểm soát an ninh, an toàn hạt nhân và an toàn bức xạ; hoàn thiện khung pháp lý để phát triển điện hạt nhân; xây dựng văn hóa an toàn hạt nhân và phổ biến rộng rãi trong xã hội.

Ngoài ra, xây dựng chương trình phát triển khoa học – công nghệ, phát triển nguồn nhân lực nhằm đáp ứng cho các giai đoạn phát triển điện hạt nhân.

Trình bày báo cáo thẩm tra, ông Lê Quang Huy - Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho biết, cơ quan này thống nhất cần tiếp tục chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

"Việc tiếp tục triến khai dự án điện hạt nhân Ninh Thuận là cấp thiết, bảo đảm mục tiêu cung cấp nguồn điện có quy mô công suất đủ lớn, ổn định, là nguồn năng lượng xanh và bền vững", ông Huy nói.

Để tái khởi động dự án này, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị Chính phủ nghiên cứu, chuẩn bị hồ sơ điều chỉnh quyết định chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận phù hợp thực tế.

Cạnh đó, Chính phủ cũng cần đề xuất chương trình phát triển điện hạt nhân tại Việt Nam gắn với tăng tiềm lực khoa học, công nghệ của đất nước. Việc này nhằm từng bước làm chủ công nghệ điện hạt nhân.

"Chính phủ nghiên cứu, đề xuất mô hình quản lý, rà soát, hoàn thiện pháp luật về điện hạt nhân và nâng cao năng lực trong nước, nội địa hóa thiết bị hạt nhân", ông Lê Quang Huy nói.

Trong phát triển điện hạt nhân, ngoài thiết bị, công nghệ, con người là yếu tố then chốt. Do đó, Chính phủ cũng cần chú trọng đào tạo nguồn nhân lực, đặc biệt là đội ngũ chuyên gia đầu ngành, gắn với chương trình tổng thể phát triến ứng dụng năng lượng nguyên tử và điện hạt nhân.