Chính phủ quyết liệt “gỡ vướng” trong vận hành chính quyền địa phương 2 cấp

Quyết liệt và linh hoạt, phân cấp và phân quyền thực chất

Sau hơn 4 tháng vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, về cơ bản, bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp đã vận hành tương đối tốt, từng bước đi vào nền nếp và phát huy được hiệu quả rõ rệt, chuyển đổi trạng thái từ tập trung quản lý sang tập trung kiến tạo phát triển và phục vụ Nhân dân, khẳng định sự đúng đắn, chủ trương lớn của Đảng, nhận được sự đồng thuận, ủng hộ của Nhân dân.

Để đạt được kết quả đó, thực hiện chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương và địa phương đã đồng bộ triển khai nhiều biện pháp chỉ đạo, điều hành, từ ban hành thể chế, chính sách, văn bản hướng dẫn đến công tác tập huấn, giám sát, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc.

Trước những vướng mắc phát sinh trong giai đoạn đầu vận hành, Chính phủ đã tổ chức nhiều phiên họp chuyên đề, họp cả vào những buổi tối muộn và ngày nghỉ để nghe báo cáo trực tiếp từ các địa phương. Đặc biệt, Thủ tướng Phạm Minh Chính và các Phó Thủ tướng được phân công theo dõi, chỉ đạo từng vùng, từng tỉnh, thành phố cụ thể để kịp thời nắm bắt, tháo gỡ vướng mắc.

Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính.

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng chú trọng ổn định tổ chức, nhân sự ở cấp xã - nơi trực tiếp tiếp xúc với người dân. Chính phủ cũng yêu cầu đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng quản lý, nhất là năng lực chuyển đổi số và cung cấp dịch vụ công trực tuyến. Cùng với đó, công tác tư tưởng, động viên, giải quyết chế độ cho cán bộ dôi dư được quan tâm đầy đủ, giúp họ yên tâm công tác, đồng hành cùng bộ máy mới.

Một trong những giải pháp được Chính phủ xem là “chìa khóa” để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp vận hành hiệu quả là tăng cường phân cấp, phân quyền thực chất, phân định rõ trách nhiệm. Nhiều nhiệm vụ, lĩnh vực quản lý trước đây do cấp huyện hoặc cấp Trung ương đảm nhiệm nay đã được giao cho cấp xã, cấp tỉnh thực hiện.

Cùng với đó, Chính phủ yêu cầu các Bộ, ngành phải đồng hành, không làm thay, khuyến khích các địa phương chủ động sáng tạo trong quản lý, điều hành. Nhờ đó, nhiều địa phương đã mạnh dạn áp dụng công nghệ thông tin, đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng Trung tâm Phục vụ hành chính công hiện đại, chuyên nghiệp.

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì phiên họp Chính phủ về tình hình triển khai thực hiện các nghị quyết của Trung ương, Quốc hội về tổ chức, vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, ngày 29/10.

Có thể thấy, sự quyết liệt và linh hoạt của Chính phủ trong quá trình “gỡ vướng” đã tạo nên động lực lớn để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp sớm đi vào ổn định, phát huy hiệu quả. Những nỗ lực không ngừng trong hoàn thiện thể chế, phân cấp rõ ràng, bảo đảm nguồn lực và nâng cao năng lực đội ngũ là cơ sở vững chắc để hướng tới một nền hành chính hiện đại, gần dân, vì dân phục vụ.

Bên cạnh những kết quả nổi bật, trong vận hành chính quyền địa phương 2 cấp vẫn còn những điểm nghẽn như thể chế, chính sách chưa đồng bộ; tổ chức nhân sự ở một số địa phương chưa ổn định; cán bộ công chức thiếu kỹ năng chuyên môn trong các lĩnh vực then chốt như đất đai, xây dựng, công nghệ thông tin; thủ tục hành chính còn phức tạp, hạ tầng số yếu; tiến độ số hóa hồ sơ, tài liệu còn chậm.

Thủ tướng Phạm Minh Chính chia sẻ trong nhiều chuyến công tác cơ sở, ông ghi nhận thực tế cán bộ ở nhiều nơi vẫn thiếu 4 nhóm kiến thức nền tảng: Kiến thức quản lý, kiến thức pháp lý, kiến thức chuyên môn và kiến thức về công nghệ, chuyển đổi số. “Đây là những vấn đề cần khắc phục ngay,” Thủ tướng nhấn mạnh.

Để giải quyết triệt để, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã yêu cầu các bộ, ngành căn cứ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn rà soát, sửa đổi quy định còn chồng chéo, chưa phù hợp với mô hình chính quyền địa phương cấp; sớm xây dựng quy định về vị trí việc làm để làm căn cứ bố trí cán bộ, công chức cấp xã phù hợp. Việc kiện toàn bộ máy tổ chức phải hoàn thành trong tháng 11/2025, đồng thời tăng cường biệt phái cán bộ có năng lực hỗ trợ cơ sở.

Thủ tướng Phạm Minh Chính đặt mục tiêu đến hết năm 2025, phải giải quyết dứt điểm các hạn chế, vướng mắc trong vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, xây dựng nền hành chính hiện đại, minh bạch, hiệu quả, đưa mô hình đi vào chiều sâu, thực chất, góp phần xây dựng nền hành chính chuyên nghiệp, vì dân, vì nước.

Mỗi cán bộ phải làm cuộc cách mạng trong chính mình

Tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, thừa ủy quyền của Thủ tướng, thay mặt Chính phủ, Phó Thủ tướng Phạm Thị Thanh Trà cũng đã làm rõ thêm những vấn đề lớn mà các đại biểu Quốc hội quan tâm trong quá trình triển khai mô hình mới - một cuộc cải cách có tính đột phá, đặt nền tảng cho nền quản trị quốc gia hiện đại.

Thủ tướng Phạm Minh Chính kiểm tra chất lượng phục vụ người dân của Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Bát Mọt, tỉnh Thanh Hóa, ngày 14/10.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh, nền hành chính nước ta đã có 80 năm vận hành theo mô hình chính quyền 4 cấp (Trung ương và 3 cấp ở địa phương). Việc chuyển đổi sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là “một cuộc cách mạng thực sự trong tổ chức bộ máy”.

Theo Phó Thủ tướng, đây không chỉ là sự điều chỉnh kỹ thuật trong mô hình tổ chức mà là một sự thay đổi căn bản, triệt để và toàn diện, tác động sâu sắc tới triết lý tổ chức quyền lực, thể chế, phương thức quản trị, tư duy về bộ máy và nhân sự công vụ, cũng như mục tiêu phát triển. Sự thay đổi này xuất phát từ yêu cầu cấp bách của thực tiễn, phù hợp xu thế chung của thế giới và nhằm phục vụ mục tiêu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

Bản chất của mô hình mới là chuyển từ quản lý hành chính sang quản trị kiến tạo, phục vụ Nhân dân, từ trạng thái thụ động sang chủ động, hướng đến mục tiêu cao nhất là sự phát triển của đất nước và hạnh phúc của Nhân dân.

Thủ tướng Phạm Minh Chính kiểm tra chất lượng phục vụ người dân của Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Bát Mọt, tỉnh Thanh Hóa, ngày 14/10.

Theo Phó Thủ tướng Phạm Thị Thanh Trà, để thích ứng với sự thay đổi rất lớn này, mỗi cán bộ, công chức, viên chức phải thực hiện cuộc cách mạng trong chính bản thân mình, từ tư tưởng, nhận thức đến thái độ làm việc, tinh thần và văn hóa công vụ.

“Trong 4 tháng qua, với tinh thần thần tốc, khẩn trương, vừa làm vừa hoàn thiện, sự đồng hành và quyết liệt từ Trung ương đến địa phương đã giúp chúng ta hoàn thành một khối lượng công việc rất lớn”, Phó Thủ tướng nói.

Đến nay, bộ máy hành chính cơ bản đã vận hành ổn định, thông suốt, liên tục và được nhân dân ghi nhận. Nhiều địa phương đã có cách làm sáng tạo, linh hoạt, giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh, cho thấy hiệu quả bước đầu rõ nét.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cũng thẳng thắn nhìn nhận, đây là mô hình mới, chưa có tiền lệ, đòi hỏi thay đổi toàn diện về tư duy và phương thức quản trị, nên khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai là điều tất yếu.

Phó Thủ tướng nêu rõ, thời gian tới, Chính phủ sẽ tập trung chỉ đạo triển khai 6 nhóm giải pháp trọng tâm để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp thực sự phát huy hiệu quả.

Trong đó, giải pháp trọng tâm đầu tiên là hoàn thiện hệ thống thể chế, chính sách. Theo Phó Thủ tướng, Quốc hội đã ban hành 34 luật tại kỳ họp trước và dự kiến sẽ tiếp tục ban hành 49 luật trong kỳ họp này. Đây là những văn bản pháp lý quan trọng, có liên quan trực tiếp đến việc vận hành nền hành chính.

Song song với công tác lập pháp, Chính phủ sẽ tiếp tục chỉ đạo hoàn thiện các vấn đề căn cốt về tổ chức bộ máy, biên chế, cũng như các quy định về phân loại và tiêu chuẩn đơn vị hành chính... Mục tiêu đặt ra là đến hết năm 2025, hệ thống thể chế sẽ được hoàn thiện về cơ bản.

Giải pháp trọng tâm thứ hai là xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức đáp ứng yêu cầu vận hành của chính quyền địa phương 2 cấp, đặc biệt là ở cấp xã. Theo số liệu tổng hợp từ 34 tỉnh, thành phố, số lượng cán bộ, công chức cấp xã bình quân không thiếu, tỷ lệ chưa phù hợp chuyên môn chỉ 5,38%. Tuy nhiên, do mô hình mới, năng lực của một bộ phận cán bộ vẫn chưa đáp ứng ngay yêu cầu.

Để giải quyết vấn đề này, Chính phủ đang chỉ đạo Bộ Nội vụ khẩn trương hoàn thiện khung vị trí việc làm, đặc biệt cho cấp xã, để làm cơ sở cho việc giao biên chế chính thức trong giai đoạn 2026 - 2030, thay thế cho các hướng dẫn tạm thời hiện nay.

Trước mắt, các địa phương cần chủ động rà soát, đánh giá và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ để đảm bảo vận hành hiệu quả. Đối với các vị trí quan trọng như tài chính, địa chính, môi trường, công nghệ thông tin, tư pháp, các địa phương có thể chủ động tuyển dụng hoặc điều động cán bộ theo hướng dẫn đã có.

Giải pháp trọng tâm thứ ba là rà soát, bổ sung quy hoạch, kế hoạch phát triển của từng địa phương, đồng thời tăng cường nguồn lực và thiết kế cơ chế tài chính phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Đây là yêu cầu căn cốt, cơ bản, cần được thực hiện ngay để đảm bảo hoạt động hiệu quả cho cả trước mắt và lâu dài.

Giải pháp thứ tư là đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào công vụ, xây dựng chính quyền điện tử và chính quyền số. Mặc dù đã có nhiều chuyển biến tích cực, song hạ tầng công nghệ thông tin và điều kiện cơ sở vật chất ở một số nơi còn hạn chế. Do đó, cả Trung ương và địa phương cần tiếp tục ưu tiên đầu tư, đồng thời triển khai đồng bộ phong trào “bình dân học vụ số” đến từng người dân.

Thứ năm, các địa phương cần chủ động xử lý khó khăn, vướng mắc trong phạm vi thẩm quyền của mình, tránh tư tưởng trông chờ, ỷ lại. Chính phủ mong muốn địa phương quyết liệt hơn trong xử lý tài sản công và cải cách thủ tục hành chính, tiếp tục cắt giảm, đơn giản hóa quy trình để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn.

Thứ sáu, đổi mới mạnh mẽ phương thức quản trị, hướng tới chính quyền kiến tạo phát triển và phục vụ Nhân dân. “Mục tiêu của chúng ta không chỉ là một chính quyền gần dân, sát dân, mà còn là kiến tạo sự phát triển cho đất nước trong giai đoạn mới”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.