Bảo vệ môi trường tại Hà Nội: Hạ tầng phải đi trước một bước

Đoàn giám sát của Quốc hội khóa XV do Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan làm trưởng đoàn đã có buổi làm việc với UBND TP Hà Nội vào chiều 28/7 về tình hình thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường, kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành.

Theo báo cáo tại cuộc làm việc, thời gian qua, UBND TP Hà Nội đã chỉ đạo quyết liệt các sở, ngành, đơn vị liên quan triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm giảm ô nhiễm và bảo vệ môi trường, bước đầu đạt một số kết quả đáng ghi nhận.

Theo đó, tỷ lệ thu gom rác thải sinh hoạt tại các quận nội thành đạt 100%, trong khi các huyện ngoại thành đạt từ 95 - 100%. Chất thải y tế nguy hại được thu gom và xử lý đạt 100%; chất thải nguy hại từ các cơ sở sản xuất, kinh doanh đã thống kê đạt tỷ lệ xử lý khoảng 99%.

Từ năm 2016 - 2021, tổng kinh phí dành cho công tác bảo vệ môi trường trên địa bàn Hà Nội đạt hơn 14.600 tỷ đồng. Giai đoạn 2017 - 2021, chi sự nghiệp môi trường chiếm bình quân 2,9% tổng chi ngân sách hàng năm.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan phát biểu tại cuộc làm việc. Ảnh: Phạm Thắng

Thành phố cũng đã đưa vào vận hành 6 nhà máy, trạm xử lý nước thải đô thị tập trung với tổng công suất hơn 414.000 m³/ngày đêm, nâng tỷ lệ nước thải được xử lý đạt chuẩn lên 40,8%. Mục tiêu đến năm 2025 là nâng tỷ lệ này lên 50 - 55%, khi hệ thống thu gom hoàn thiện và dự án Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá (công suất 270.000 m³/ngày đêm) chính thức hoạt động.

Về xử lý nước thải công nghiệp, hiện có 9/10 khu công nghiệp và khu công nghệ cao Hòa Lạc đã có trạm xử lý nước thải tập trung vận hành ổn định. Hai khu công nghiệp Sài Đồng B và Khu công viên công nghệ thông tin sử dụng chung nhà máy xử lý đặt tại Khu công viên Công nghệ thông tin.

Cụm công nghiệp Hỗ trợ Nam Hà Nội chưa vận hành chính thức, các doanh nghiệp vẫn đang trong giai đoạn đầu tư xây dựng. Tính đến nay, 97,5% các cụm công nghiệp trên địa bàn có hệ thống xử lý nước thải tập trung.

Đối với môi trường không khí, UBND TP Hà Nội đã ban hành kế hoạch quản lý chất lượng không khí đến năm 2030, định hướng 2035; đồng thời phát động phong trào thi đua "Sáng - Xanh - Sạch - Đẹp". Thành phố cũng đã trình HĐND thành phố ban hành nghị quyết về vùng phát thải thấp nhằm kiểm soát ô nhiễm hiệu quả hơn.

Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng.

Trong quản lý chất thải rắn, Hà Nội đẩy mạnh xã hội hóa thu gom, xử lý theo quy hoạch. Nhà máy Điện rác Sóc Sơn đã đi vào hoạt động, xử lý khoảng 55% tổng lượng rác phát sinh mỗi ngày (7.300 tấn), với công suất 4.000 tấn/ngày. Nhà máy điện rác Seraphin tại Xuân Sơn (công suất 2.250 tấn/ngày) đã hoàn thành và bắt đầu vận hành thử từ tháng 4/2025.

Dự kiến đến cuối năm 2025, hơn 90% lượng rác sinh hoạt thu gom sẽ được xử lý bằng công nghệ đốt phát điện. Mô hình phân loại rác tại nguồn cũng đang được thí điểm tại 5 quận từ tháng 6/2024.

Thời gian tới, thành phố Hà Nội kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần đánh giá cụ thể những nguồn phát thải gây ô nhiễm không khí, ô nhiễm lưu vực sông của Hà Nội để từ đó có những giải pháp trọng tâm, trọng điểm xử lý dứt điểm, hiệu quả.

Đối với lĩnh vực chuyển đổi xanh, đặc biệt là chuyển đổi với phương tiện giao thông, thành phố Hà Nội mong muốn có những giải pháp đồng bộ từ trung ương đến địa phương, chẳng hạn như ban hành các quy chuẩn, tiêu chuẩn đồng bộ, phương pháp nhận diện các phương tiện giao thông xuống cấp gây ô nhiễm môi trường; từ đó có giải pháp hạn chế sự lưu thông trên địa bàn thành phố, giảm thiểu ô nhiễm không khí.

Tại cuộc làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhấn mạnh, Hà Nội là trung tâm chính trị - hành chính quốc gia, đồng thời là đầu tàu về kinh tế, văn hóa, khoa học - kỹ thuật. Với tốc độ đô thị hóa nhanh và mật độ dân cư cao nhất cả nước tại nhiều khu vực nội thành, thành phố vừa có lợi thế, vừa đối mặt thách thức lớn trong công tác bảo vệ môi trường.

Để chính sách khả thi và hiệu quả, hạ tầng phải đi trước một bước, bảo đảm đồng bộ, tạo đồng thuận xã hội.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội, Hà Nội có điều kiện áp dụng nhiều cơ chế, chính sách vượt trội dành riêng cho Thủ đô, có tiềm lực về tài chính, nhân lực, quản lý và khả năng tiếp cận công nghệ xử lý chất thải hiện đại. Tuy nhiên, áp lực từ lượng chất thải sinh hoạt, ô nhiễm không khí, tiếng ồn, ùn tắc giao thông ngày càng gia tăng, đặt ra yêu cầu cấp thiết về giải pháp tổng thể và đồng bộ trong bảo vệ môi trường.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, Hà Nội tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến các văn bản của Đảng và pháp luật về môi trường, nhất là Kết luận số 81-KL/TW năm 2024 của Bộ Chính trị, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Thủ đô và các văn bản hướng dẫn thi hành. Đồng thời, quán triệt nghiêm túc chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về bảo đảm Thủ đô phát triển nhanh, bền vững, hài hòa giữa kinh tế, văn hóa và môi trường.

Đồng thời, Hà Nội cần có giải pháp quyết liệt nâng cao nhận thức, trách nhiệm toàn hệ thống chính trị về vai trò trung tâm của môi trường trong phát triển kinh tế - xã hội. Trên cơ sở đó, thành phố cần rà soát, hoàn thiện hệ thống pháp luật, đề xuất sửa đổi các quy định chưa đồng bộ, nhất là trong phân cấp, phân quyền, và trách nhiệm quản lý Nhà nước về môi trường.

Đặc biệt, Hà Nội cần tập trung vào các vấn đề môi trường đặc thù như kiểm soát ô nhiễm không khí - vốn là điểm nóng hiện nay; khắc phục ô nhiễm tại các dòng sông nội đô và sông Nhuệ - Đáy; đẩy nhanh tiến độ đầu tư các trạm xử lý nước thải cho cụm công nghiệp, làng nghề; triển khai hiệu quả mô hình kinh tế tuần hoàn, phân loại, tái chế chất thải rắn tại nguồn.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Hà Nội xây dựng lộ trình thực hiện Chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 12/7/2025 của Thủ tướng Chính phủ về nhiệm vụ cấp bách ngăn chặn ô nhiễm môi trường, chủ động báo cáo những khó khăn vượt thẩm quyền để được hỗ trợ kịp thời.

Theo lãnh đạo Quốc hội, Hà Nội cần đi đầu thí điểm các cơ chế chính sách mới theo Luật Thủ đô, như phát triển vùng phát thải thấp, tài chính xanh, đấu giá quyền phát thải, chi trả dịch vụ môi trường. Tuy nhiên, để chính sách khả thi và hiệu quả, hạ tầng phải đi trước một bước, bảo đảm đồng bộ, tạo đồng thuận xã hội.

Nhấn mạnh vai trò giám sát của HĐND, MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội, cùng sự tham gia của người dân, doanh nghiệp trong bảo vệ môi trường, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nêu rõ, cần coi đây là một trụ cột của mô hình quản trị đô thị hiện đại, dựa trên minh bạch, đồng hành và chia sẻ trách nhiệm.