Khoe giấy khen của con lên mạng: Niềm tự hào nhất thời, nguy cơ lâu dài

Trong thời đại mạng xã hội bùng nổ, việc phụ huynh đăng ảnh giấy khen của con lên các nền tảng như Facebook, Zalo đã trở thành một thói quen phổ biến trên khắp cả nước, thể hiện niềm tự hào về thành tích của con trẻ.

Tuy nhiên, hành động tưởng chừng vô hại này lại tiềm ẩn nhiều rủi ro nghiêm trọng, từ nguy cơ bị lừa đảo, đánh cắp thông tin cá nhân, đến vi phạm pháp luật về quyền trẻ em. Trước sự gia tăng của tội phạm công nghệ cao, các chuyên gia khuyến cáo phụ huynh cần thận trọng, cân nhắc kỹ lưỡng để bảo vệ con em mình trên không gian mạng đầy bất trắc.

Niềm tự hào của cha mẹ và thói quen thời công nghệ

Trên khắp Việt Nam, từ thành phố lớn như Hà Nội, TP HCM, đến các tỉnh thành nhỏ hơn, mỗi dịp tổng kết năm học, không khó để bắt gặp những hình ảnh giấy khen, bằng khen của học sinh được phụ huynh tự hào đăng tải trên mạng xã hội.

Những dòng trạng thái kèm theo lời chúc mừng, lời khen ngợi con trẻ không chỉ là cách để phụ huynh chia sẻ niềm vui với bạn bè, người thân mà còn là dịp để họ khẳng định thành quả nuôi dạy con. Chị Nguyễn Thị Hương, một phụ huynh tại TP HCM, chia sẻ: “Khi con trai tôi nhận giấy khen học sinh xuất sắc, tôi rất tự hào và muốn đăng lên Facebook để khoe với mọi người. Tôi nghĩ đó chỉ là một hành động đơn giản để lưu giữ kỷ niệm, không ngờ lại có thể gây ra những rủi ro”.

Niềm tự hào của bố mẹ, gia đình nhưng sẽ gây hậu quả khôn lường nếu có tình huống xảy ra

Thói quen này, tuy nhiên, không còn là hành động vô tư như trước. Trao đổi với PV Báo Tuổi trẻ Thủ đô, TS Luật sư Đặng Văn Cường, Ủy viên Ban chấp hành Hội bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam, việc đăng ảnh giấy khen của con lên mạng xã hội đã trở thành một xu hướng phổ biến trong những năm gần đây.

Tuy nhiên, TS Cường cảnh báo: “Hành động này tiềm ẩn nhiều rủi ro nguy hiểm, thậm chí có thể vi phạm pháp luật. Kẻ xấu có thể thu thập thông tin từ giấy khen để tạo lập các tài khoản giả mạo trên Facebook, Zalo, từ đó thực hiện các hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản”.

Rủi ro lừa đảo và đánh cắp thông tin

Trên khắp cả nước, các vụ lừa đảo liên quan đến việc sử dụng thông tin cá nhân của học sinh ngày càng gia tăng. Theo Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an), trong năm 2024, cả nước đã ghi nhận hàng loạt vụ lừa đảo mạo danh giáo viên, cán bộ nhà trường, hoặc nhân viên y tế để thông báo rằng con em phụ huynh bị tai nạn, yêu cầu chuyển tiền khẩn cấp.

Một số đối tượng còn mạo danh công an, gửi đường link yêu cầu phụ huynh cập nhật thông tin của con, sau đó chiếm quyền điều khiển điện thoại để rút tiền từ tài khoản ngân hàng. Các thủ đoạn này thường bắt nguồn từ việc thông tin của học sinh, như họ tên, trường học, và địa chỉ, bị lộ trên mạng xã hội, trong đó có thông tin từ các giấy khen được phụ huynh công khai đăng tải.

Tại TPHCM, một vụ lừa đảo điển hình đã xảy ra vào tháng 11/2024, khi một phụ huynh ở Quận 7 bị lừa chuyển 50 triệu đồng sau khi nhận được cuộc gọi mạo danh giáo viên thông báo con bị tai nạn.

Tương tự, ở Nghệ An, nhiều phụ huynh tại TP Vinh đã bị chiếm đoạt tài sản qua các đường link giả mạo yêu cầu cập nhật thông tin học sinh.

TS. Đặng Văn Cường nhấn mạnh: “Khi tội phạm công nghệ cao diễn biến phức tạp, với các tập đoàn tội phạm có tổ chức, xuyên quốc gia, việc công khai thông tin, đặc biệt là thông tin của trẻ em, trở thành hành vi đầy rủi ro. Những thông tin như họ tên, năm sinh, địa chỉ, trường học trên giấy khen có thể bị kẻ xấu sử dụng để mạo danh, lừa đảo chính phụ huynh hoặc thực hiện các hành vi trái pháp luật khác”.

Không chỉ dừng lại ở lừa đảo, việc đăng ảnh giấy khen còn có thể dẫn đến các rủi ro pháp lý cho chính phụ huynh. Nhiều đối tượng đã sử dụng thông tin, hình ảnh từ mạng xã hội để lập các tài khoản giả mạo, gây phiền hà hoặc khiến phụ huynh rơi vào những rắc rối pháp lý không đáng có.

Quyền trẻ em bị xâm phạm

Ngoài những nguy cơ về an toàn thông tin, hành động tự ý đăng ảnh giấy khen của con lên mạng xã hội còn có thể vi phạm pháp luật về quyền trẻ em tại Việt Nam.

Theo Điều 32 Bộ Luật Dân sự 2015, cá nhân (bao gồm trẻ em) có quyền đối với hình ảnh của mình, và việc sử dụng hình ảnh phải được sự đồng ý của người đó hoặc người đại diện theo pháp luật.

Điều 21 Luật Trẻ em 2016 quy định trẻ em có quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân và bí mật gia đình, được bảo vệ danh dự, nhân phẩm, và chống lại sự can thiệp trái pháp luật đối với thông tin riêng tư.

Đặc biệt, khoản 11 Điều 6 Luật Trẻ em 2016 nghiêm cấm việc công bố, tiết lộ thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân của trẻ em mà không được sự đồng ý của trẻ từ đủ 7 tuổi trở lên và cha, mẹ, người giám hộ.

TS. Luật sư Đặng Văn Cường

TS. Đặng Văn Cường lưu ý: “Đối với trẻ từ đủ 7 tuổi trở lên, việc đăng tải hình ảnh hoặc thông tin cá nhân như giấy khen lên mạng xã hội phải có sự đồng ý của cả trẻ và cha, mẹ, người giám hộ. Nếu phụ huynh tự ý đăng mà không được sự đồng ý của trẻ, đó là hành vi vi phạm pháp luật. Theo Điều 31 Nghị định 130/2021/NĐ-CP, người vi phạm có thể bị phạt tiền từ 20 đến 30 triệu đồng, đồng thời phải xin lỗi và gỡ bỏ các hình ảnh đã đăng tải nếu có yêu cầu”.

Trong trường hợp hình ảnh đăng tải có tính chất nhạy cảm, khiêu dâm, hoặc xúc phạm danh dự, nhân phẩm của trẻ, phụ huynh thậm chí có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về các tội như làm nhục người khác, lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của tổ chức, cá nhân, hoặc đưa thông tin trái phép lên mạng internet.

Giải pháp để bảo vệ trẻ em trên không gian mạng

Trước những rủi ro kể trên, các chuyên gia khuyến cáo phụ huynh trên cả nước cần thận trọng khi đăng tải thông tin, hình ảnh của con lên mạng xã hội. Thay vì công khai giấy khen, phụ huynh có thể chia sẻ niềm vui với bạn bè, người thân qua các kênh liên lạc riêng tư như tin nhắn hoặc các nhóm kín. Nếu cần đăng tải, phụ huynh nên che mờ các thông tin nhạy cảm như họ tên, trường học, địa chỉ, và chỉ chia sẻ trong phạm vi hạn chế với những người thân thiết.

Cơ quan chức năng cũng đã liên tục cảnh báo về nguy cơ lộ thông tin cá nhân trên mạng xã hội. Theo Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an), trong năm 2024, cả nước đã xử lý hàng loạt vụ việc liên quan đến lừa đảo qua mạng, trong đó nhiều vụ bắt nguồn từ việc thông tin cá nhân bị đánh cắp từ các bài đăng công khai.

Cơ quan chức năng cảnh báo rất nhiều lần về việc khoe con trên mạng xã hội, khoe thành tích học tập cũng không nằm ngoài việc khuyến cáo đó

Bộ Công an khuyến cáo người dân không nên đăng tải các thông tin nhạy cảm, đặc biệt là thông tin của trẻ em, để tránh trở thành nạn nhân của tội phạm công nghệ cao.

Ngoài ra, phụ huynh cần nâng cao ý thức pháp luật và tìm hiểu các quy định về bảo vệ quyền trẻ em. Việc tôn trọng quyền riêng tư, quyền hình ảnh của con không chỉ giúp bảo vệ trẻ trước những nguy cơ từ không gian mạng mà còn thể hiện ý thức trách nhiệm của cha mẹ trong việc nuôi dạy con trong thời đại số.

TS. Đặng Văn Cường nhấn mạnh: “Cha mẹ nào cũng yêu con, tự hào về con mình, nhưng việc đăng tải thông tin, hình ảnh, giấy khen của con lên mạng xã hội ngày nay tiềm ẩn nhiều nguy hiểm. Phụ huynh hãy thận trọng, cân nhắc kỹ lưỡng để thể hiện ý thức tôn trọng pháp luật, tôn trọng quyền trẻ em, và bảo vệ con em mình trước các đối tượng xấu trên không gian mạng”.