Khai khống vốn điều lệ bị xử lý thế nào?

Luật sư Nguyễn Anh Thơm

Theo thông tin từ Cục Quản lý đăng ký kinh doanh, Bộ Kế hoạch Đầu tư, trong ngày 17/1/2020, có một doanh nghiệp đã đăng ký thành lập với vốn điều lệ lên đến 144.000 tỉ đồng (tương đương 6,3 tỉ USD), chiếm 53,9% tổng vốn đăng ký thành lập mới của doanh nghiệp cả nước trong tháng.

Con số này gây xôn xao trong dư luận bởi hiện nay cả nước mới chỉ có 5 doanh nghiệp có vốn điều lệ trên 100.000 tỉ đồng. Số vốn điều lệ công ty mới thành lập đăng ký hiện ngang tổng vốn điều lệ của 4 ngân hàng nhà nước lớn nhất là Agribank, BIDV, Vietcombank và Vietinbank cộng lại và thậm chí còn lớn hơn vốn điều lệ của Tập đoàn Viettel.

Thông tin từ Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp cho biết, doanh nghiệp có vốn điều lệ "khủng" mới đăng ký chính là CTCP Tư vấn đầu tư quốc tế và dịch vụ thương mại USC (USC Interco). Doanh nghiệp này có trụ sở tại số 10, ngõ 234 đường Thôn Lai Xá, Xã Kim Chung, Huyện Hoài Đức, Thành phố Hà Nội, Việt Nam. Tên người đại diện theo pháp luật là Trần Gia Phong, sinh năm 1979.

Công ty này có 3 cổ đông, bao gồm ông Trần Gia Phong và bà Kim Thị Phương mỗi người góp 30%, tương ứng 43.200 tỉ đồng cùng ông Nguyễn Hoàn Sơn góp 40%, tương ứng 57.600 tỉ đồng.

Hiện cả nước mới chỉ có 5 doanh nghiệp có vốn điều lệ trên 100.000 tỉ đồng, gồm 3 tập đoàn kinh tế nhà nước là PetroVietnam, EVN, Viettel cùng 2 doanh nghiệp FDI là Formosa Hà Tĩnh và Vietnam Beverage - thành viên của tập đoàn đồ uống ThaiBev của Thái Lan - là công ty đã trực tiếp chi ra 5 tỉ USD để mua lại 53,6% cổ phần của Sabeco từ Bộ Công thương.

Trao đổi với Phóng viên, Luật sư Nguyễn Anh Thơm (Trưởng văn phòng luật sư Nguyễn Anh, Đoàn luật sư thành phố Hà Nội) cho biết vụ việc dưới góc độ pháp lý như sau:

Luật Doanh nghiệp 2014 không quy định doanh nghiệp phải có bao nhiêu vốn tối thiểu và tối đa trừ doanh nghiệp kinh doanh những ngành nghề bắt buộc phải có vốn pháp định tối thiểu. Việc chọn số vốn điều lệ cũng tùy thuộc vào kinh nghiệm và nền tảng của chủ doanh nghiệp. Một số Doanh nghiệp đã lợi dụng quy định này đưa ra số vốn cao vượt ngoài khả năng của bản thân. Vốn điều lệ cao thì sẽ tạo được niềm tin cho đối tác, ngân hàng nhưng cũng không kém phần rủi ro sau này nếu làm ăn thất bại dẫn đến gây nợ cho khách hàng hoặc nặng hơn là giải thể, phá sản hoặc vay ngân hàng quá nhiều dẫn đến không có khả năng chi trả. Chủ doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm bằng đúng với số vốn mà mình đã đăng kí. Mặt khác, nếu Doanh nghiệp nào kê khai vốn quá cao, bất thường thì dễ bị các Cơ quan quản lý nhà nước chú ý hoạt động kinh doanh, nhất là doanh nghiệp thành lập mới. Do đó, có thể thấy việc Công ty cổ phần tư vấn đầu tư quốc tế và dịch vụ thương mại USC (USC Interco) đăng ký thành lập với vốn điều lệ lên đến 144.000 tỉ đồng (tương đương 6,3 tỉ USD) là điều bất thường trong nền kinh tế nước ta hiện nay.

Khoản 29 Điều 4 Luật Doanh nghiệp 2014 quy định: Vốn điều lệ là tổng giá trị tài sản do các thành viên đã góp hoặc cam kết góp khi thành lập công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty hợp danh; là tổng giá trị mệnh giá cổ phần đã bán hoặc đã được đăng ký mua khi thành lập doanh nghiệp đối với công ty cổ phần.

Khoản 5 Điều 17 Luật Doanh nghiệp 2014 quy định một trong các hành vi bị nghiêm cấm bao gồm: Kê khai khống vốn điều lệ, không góp đủ số vốn điều lệ như đã đăng ký; cố ý định giá tài sản góp vốn không đúng giá trị

Điều 48 Luật doanh nghiệp quy định, các cổ đông phải góp đủ và đúng loại tài sản như đã cam kết khi đăng ký thành lập doanh nghiệp trong thời hạn 90 ngày, kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp.

Sau thời hạn quy định tại khoản 2 Điều này mà vẫn có thành viên chưa góp hoặc chưa góp đủ số vốn đã cam kết thì được xử lý như sau: Thành viên chưa góp vốn theo cam kết đương nhiên không còn là thành viên của công ty; Thành viên chưa góp vốn đủ phần vốn góp như đã cam kết có các quyền tương ứng với phần vốn góp đã góp; Phần vốn góp chưa góp của các thành viên được chào bán theo quyết định của Hội đồng thành viên.

Trường hợp không góp đủ vốn điều lệ trong thời hạn quy định, cổ đông của công ty phải đăng ký điều chỉnh vốn điều lệ bằng giá trị số vốn thực góp trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày cuối cùng phải góp đủ vốn điều lệ.

Trường hợp có thành viên chưa góp hoặc chưa góp đủ số vốn đã cam kết, công ty phải đăng ký điều chỉnh, vốn điều lệ, tỉ lệ phần vốn góp của các thành viên bằng số vốn đã góp trong thời hạn 60 ngày, kể từ ngày cuối cùng phải góp vốn đủ phần vốn góp theo khoản 2 Điều này. Các thành viên chưa góp vốn hoặc chưa góp đủ số vốn đã cam kết phải chịu trách nhiệm tương ứng với phần vốn góp đã cam kết đối với các nghĩa vụ tài chính của công ty phát sinh trong thời gian trước ngày công ty đăng ký thay đổi vốn điều lệ và phần vốn góp của thành viên.

Như vậy, việc Công ty khai khống vốn điều lệ là một trong những hành vi bị nghiêm cấm theo quy định của Luật doanh nghiệp 2014. Nếu Công ty đăng ký vốn điều lệ 144.000 tỉ đồng (tương đương 6,3 tỉ USD) thì trong thời hạn 90 ngày kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, công ty phải góp đủ. Trường hợp không góp đủ phải đăng ký điều chỉnh vốn điều lệ bằng số vốn thực góp. Nếu Công ty không thực hiện việc điều chỉnh vốn điều lệ bằng số vốn thực tế thì có thể bị xử phạt hành chính theo Khoản 3 Điều 28, điểm c khoản 5 Điều 28 Nghị định 50/2016/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính khi vi phạm các quy định về thành lập doanh nghiệp với mức phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với hành vi không đăng ký thay đổi với cơ quan đăng ký kinh doanh khi không góp đủ vốn điều lệ như đã đăng ký. Ngoài ra, Công ty buộc phải đăng ký điều chỉnh vốn Điều lệ, tỷ lệ phần vốn góp, cổ phần của các thành viên, cổ đông bằng số vốn đã góp.