Huyện Cẩm Thủy, Thanh Hóa: Nỗi lo sông “nuốt đất, nuốt nhà” trước mùa mưa bão

Nhiều đoạn sông chỉ còn cách nhà dân chưa đầy 15m.

Nguy hiểm trước mùa mưa bão

Theo phản ánh từ người dân xã Cẩm Vân (huyện Cẩm Thủy, Thanh Hóa), thời gian gần đây, sông Mã đang từng ngày bị xói lở khiến cho hàng trăm hộ dân đứng trước nguy cơ mất đất, mất nhà vào "miệng hà bá". Theo quan sát, từ hữu ngạn sông Mã, cả một triền sông kéo dài gần 10km, chạy dọc địa phận xã Cẩm Vân tình trạng sạt lở đang có diễn biến khá phức tạp. Dọc bờ sông dựng đứng, sóng đánh vào, tạo những hàm ếch sâu hoắm, đất bãi bồi từng mảng lớn thi thoảng vẫn đổ ụp vào lòng sông, kéo theo nhiều gốc ngô non mới nhú mầm. Nhiều đoạn, sạt lở đã tiến sát vào khu dân cư như tại thôn Quan Bằng.

Đứng trên mảnh vườn đã bị xói lở gần chạm mép hiên nhà, ông Lê Xuân Bào (thôn Quan Bằng, xã Cẩm Vân) vẻ mặt thất thần, lo lắng. Theo ông Bào, trong vòng 3 năm trở lại đây (từ 2017 - 2019), sông Mã đã lấy đi của gia đình ông hơn 3 sào đất vườn cùng nhiều cây cối hoa màu. Hiện tại mép sông chỉ còn cách hiên nhà ông Bào chưa đầy 15m. "Khoảng 10 năm trước, bờ sông cách ranh giới nhà tôi tới vài ba chục mét, nhưng giờ thì nó đã tiến sát căn nhà của tôi lắm rồi. Hiện mùa mưa bão đang đến gần, nếu cơ quan chức năng không có biện pháp ngăn chặn thì tình trạng sạt lở bờ sông sẽ ngày càng phức tạp, nguy cơ mất an toàn cho người dân là vô cùng lớn", ông Bào chia sẻ.

Không chỉ nhà ông Bào mà hàng chục hộ dân khác nằm dọc triền sông Mã cũng đang chịu ảnh hưởng bởi tình trạng sạt lở diễn biến ngày càng phức tạp. Hiện có tới hơn 20 hộ dân đã phải di tản vào thôn Dò để sinh sống, tránh sạt lở. Ông Bào thở dài: "Không chạy sao được khi cả con đường lớn nối 8 thôn chạy dọc bờ sông cũng đã biến mất như chưa từng tồn tại. Lo hơn, khi mỗi năm sông lại tiến đến sát khu dân cư. Cứ tình trạng này, chả mấy chốc mà con sông sẽ "ăn" hết cả đất làng".

Nói về tác nhân dẫn đến sạt lở, một số hộ dân thôn Vân Quan cho biết, tình trạng sạt lở trong nhiều năm qua (đặc biệt là trong các năm 2017 - 2018) là do trước đó, trên địa bàn xã có 3 mỏ cát được cấp phép khai thác một cách tận lực khiến dòng chảy bị thay đổi, dẫn đến sạt lở. Đến nay, dù các mỏ cát trên đã ngừng hoạt động nhưng hệ lụy của nó để lại vẫn từng ngày tiếp diễn.

Lo ngại nếu các mỏ cát được tái cấp phép hoạt động

Tình trạng sạt lở đang diễn ra khá phức tạp tại xã Cẩm Vân. Ảnh: Gia Hân

Đây là ý kiến của các hộ dân sinh sống tại xã Cẩm Vân. Việc sạt lở đã rõ ràng, nhưng không hiểu sao vừa qua UBND tỉnh Thanh Hoá vẫn xem xét việc gia hạn khai thác các mỏ cát trên? Theo người dân, việc các mỏ cát được tái hoạt động trở lại sẽ khiến cho tình hình sạt lở trở nên phức tạp hơn.

Được biết, từ năm 2017, khi các mỏ cát hết hạn khai thác, UBND xã Cẩm Vân cũng đã có văn bản báo cáo Sở TN&MT tỉnh Thanh Hóa với nội dung: "Do trữ lượng cát còn ít, nếu tiếp tục gia hạn khai thác cho các mỏ cát sẽ khiến lòng sông bị thay đổi dòng chảy, dẫn đến nguy cơ sạt lở đất nông nghiệp lâu dài của nhân dân xã Cẩm Vân và làm sạt lở các công trình phúc lợi được đầu tư hàng trăm tỉ đồng của địa phương…Vì những hệ lụy trên, UBND xã Cẩm Vân đã đề nghị không đồng ý cho các doanh nghiệp tiếp tục được thăm dò và gia hạn khai thác tại các mỏ cát trên địa bàn xã".

Liên quan đến việc này, UBND tỉnh Thanh Hóa đã có công văn gửi các đơn vị liên quan về việc yêu cầu xem xét, đánh giá việc tiếp tục gia hạn khai thác cát tại xã Cẩm Vân ảnh hưởng đến đất sản xuất nông nghiệp, trạm bơm tưới, công trình phúc lợi cộng cộng và khu dân cư thôn Quan Bằng. Ngày 11/9/2018, Sở TN&MT phối với các Sở, ban, ngành đi kiểm tra thực địa. Ngày 24/9/2018, Sở TN&MT có công văn số 5961/STNMT-TNKS gửi UBND tỉnh Thanh Hóa về việc kết quả kiểm tra tình hình sạt lở đất bờ sông Mã (xã Cẩm Vân, xã Cẩm Tân, huyện Cẩm Thủy) và khẳng định, nội dung nhân dân phản ánh việc sạt lở đất là đúng thực tế. Việc sạt lở xảy ra từ trước, trong và sau khi các mỏ cát được UBND tỉnh cấp phép khai thác.

Ông Lê Công Cảnh – Chủ tịch UBND xã Cẩm Vân cũng cho biết, tình trạng sạt lở bên tả ngạn sông Mã (đoạn qua xã Cẩm Vân) là khá phức tạp và diễn ra từ nhiều năm trước. Đặc biệt là chỉ trong 2 năm, 2017-2018, toàn xã đã bị sạt mất hơn 11ha đất bãi bồi. Tuy nhiên, hiện UBND tỉnh Thanh Hóa đã phê duyệt dự án kè sông Mã đoạn qua xã với tổng mức đầu tư lên đến 40 tỷ đồng và dự án đã bắt đầu được triển khai. "Chúng tôi hy vọng đây sẽ là giải pháp nhằm giúp cho xã Cẩm Vân và các xã nằm tiếp giáp dọc sông Mã giảm thiểu tình trạng sụt lở", ông Cảnh nói.

Trong khi đó, ông Phạm Viết Hoài - Chủ tịch UBND huyện Cẩm Thủy cho rằng, việc có tiếp tục gia hạn cho 3 mỏ cát hoạt động nữa hay không là thẩm quyền của UBND tỉnh Thanh Hóa.