Coi trọng chất vấn, lấy phiếu tín nhiệm để nâng cao trách nhiệm người đứng đầu

Sáng 24/9, phát biểu tham luận tại phiên trù bị Đại hội đại biểu Đảng bộ Quốc hội lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Nguyễn Minh Sơn cho rằng, thực tiễn thời gian qua cho thấy, Quốc hội đã không ngừng đổi mới, từ cải cách hoạt động lập pháp, nâng cao hiệu quả giám sát, đưa ra các quyết sách kịp thời, đến hiện đại hóa hoạt động nghị trường bằng chuyển đổi số.

Trong giai đoạn tới, với quyết tâm chính trị cao, sự đồng hành của Nhân dân và sự lãnh đạo của Đảng, Quốc hội sẽ tiếp tục hoàn thành sứ mệnh lịch sử, góp phần hiện thực hóa mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Theo ông Nguyễn Minh Sơn, để thực hiện mục tiêu chiến lược đặt ra đến năm 2030, kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng, nước ta là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao và hiện thực hóa tầm nhìn đến năm 2045, kỷ niệm 100 năm thành lập nước, trở thành nước phát triển, thu nhập cao, nền kinh tế phải duy trì được tốc độ tăng trưởng cao trong thời gian dài. Mục tiêu tốc độ tăng trưởng đặt ra cho giai đoạn 2026-2030 phải đạt hai con số, tức là trên 10% mỗi năm.

Đây là mức tăng trưởng bình quân hằng năm rất cao, nền kinh tế chưa từng đạt được trong các giai đoạn từ năm 2000 đến nay, gấp 1,6 lần ước thực hiện giai đoạn 2021-2025 (dự kiến đạt 6,3%/năm). Yêu cầu phải có sự đổi mới mạnh mẽ, quyết liệt, đột phá toàn diện trên các lĩnh vực của nền kinh tế.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải tham dự hiên trù bị Đại hội đại biểu Đảng bộ Quốc hội lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030.

Trước những yêu cầu đó, bám sát chủ trương, định hướng của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, mà trực tiếp, thường xuyên là Tổng Bí thư Tô Lâm, Đảng ủy Quốc hội (trước đây là Đảng đoàn Quốc hội) đã phối hợp chặt chẽ, đồng hành với Đảng ủy Chính phủ, các ban, ngành, cơ quan để chỉ đạo triển khai nghiên cứu xây dựng và cụ thể hóa kịp thời, đầy đủ, tạo khuôn khổ, hành lang pháp lý để đưa các cơ chế, chính sách đột phá đi vào cuộc sống, nhất là cuộc cách mạng về sắp xếp tổ chức bộ máy, địa giới hành chính, xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp; các nghị quyết đột phá của Bộ Chính trị về khoa học công nghệ, thể chế, pháp luật, kinh tế tư nhân, hội nhập quốc tế, giáo dục và đào tạo, chăm sóc sức khỏe nhân dân, năng lượng và sắp tới là các nghị quyết về kinh tế nhà nước, đầu tư nước ngoài… với những thay đổi, phát triển quan trọng trong tư duy quản lý kinh tế và mô hình tăng trưởng so với trước đây, tạo thành các “trụ cột”, nền tảng vững chắc để xác lập mô hình tăng trưởng mới cho giai đoạn phát triển tiếp theo trong kỷ nguyên phát triển mới của đất nước.

Ông Nguyễn Minh Sơn cho biết, nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, nhiều dự án luật quan trọng đã được xem xét, thông qua. Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã ban hành theo thẩm quyền các nghị quyết về sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã để chính thức thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp từ ngày 1/7/2025.

Đây là những quyết định trọng đại, có ý nghĩa lịch sử sâu sắc, tác động và ảnh hưởng trực tiếp đến toàn hệ thống chính trị, đến từng người dân và toàn xã hội, đặc biệt đối với 696 đơn vị hành chính cấp huyện và các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã thực hiện sắp xếp trên cả nước sẽ kết thúc hoạt động từ ngày 1/7/2025.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Nguyễn Minh Sơn phát biểu tham luận.

Đặc biệt, việc tổ chức nhiều kỳ họp bất thường trong nhiệm kỳ khóa XV là minh chứng rõ ràng cho sự năng động và linh hoạt của Quốc hội. Đến nay, đã tiến hành 9 kỳ họp bất thường để giải quyết những vấn đề cấp bách. Qua đó, ngày càng khẳng định vị trí, vai trò của Quốc hội trong công tác lập pháp, giám sát và quyết định chính sách trong quá trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Quốc hội cũng đã thể hiện quyết tâm đổi mới quy trình lập pháp nhằm bảo đảm tính ổn định, minh bạch và linh hoạt của hệ thống pháp luật. Nguyên tắc chỉ luật hóa những vấn đề thuộc thẩm quyền Quốc hội, còn các vấn đề có tính biến động giao cho Chính phủ và các bộ, ngành quy định chi tiết, đã cho thấy sự thích ứng của tư duy lập pháp với yêu cầu thực tiễn. Công tác xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật có nhiều đổi mới, sáng tạo, cơ bản đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Hoạt động giám sát trong thời gian qua đã được đổi mới theo hướng thực chất, dân chủ và gắn bó mật thiết với những vấn đề cấp thiết. Qua đó, đã chỉ ra những tồn tại, hạn chế, đồng thời đưa ra các kiến nghị chính sách kịp thời, nhiều trong số đó đã được Chính phủ và Bộ, ngành tiếp thu để tháo gỡ điểm nghẽn cho phát triển.

Theo ông Nguyễn Minh Sơn, Đảng ủy Ủy ban Kinh tế và Tài chính đã lãnh đạo, chỉ đạo Ủy ban Kinh tế và Tài chính tập trung triển khai, hoàn thành khối lượng lớn công việc được giao trong thời gian rất cấp bách, trên tinh thần chủ động, chuẩn bị từ sớm, từ xa để làm tốt công tác thẩm tra, tham mưu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, thông qua các dự án luật, nghị quyết, các vấn đề quan trọng về phát triển kinh tế - xã hội, thị trường tài chính, chứng khoán, ngân hàng, ngân sách Nhà nước, quản lý thuế, đầu tư công, đất đai, bất động sản, cơ chế, chính sách đặc thù cho các địa phương, dự án, chủ trương đầu tư các dự án quan trọng quốc gia… và phục vụ công tác giám sát tối cao, kịp thời chỉ ra những vướng mắc, điểm nghẽn pháp lý và nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật.

Để phát huy hơn nữa vai trò lập pháp, giám sát và quyết định chính sách, thời gian tới, Đảng ủy Ủy ban Kinh tế và Tài chính sẽ tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, tạo đột phá để hoàn thiện thể chế và cơ chế tổ chức thi hành pháp luật hiệu quả. Trong đó, tập trung thực hiện đồng bộ các giải pháp để sớm hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, có sự quản lý của Nhà nước, dưới sự lãnh đạo của Đảng, giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa Nhà nước, thị trường và xã hội.

Đồng thời xây dựng luật theo định hướng các quy định pháp luật phải cơ bản mang tính ổn định, có giá trị lâu dài; những luật điều chỉnh các nội dung về kiến tạo phát triển chỉ quy định những vấn đề khung, những vấn đề có tính nguyên tắc thuộc thẩm quyền của Quốc hội, còn những vấn đề thực tiễn thường xuyên biến động thì giao Chính phủ, bộ, ngành, địa phương quy định để bảo đảm tính linh hoạt, phù hợp với thực tiễn.

Đảng ủy Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng sẽ tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý để xác lập mô hình tăng trưởng mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa dựa trên nền tảng của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Nâng cao chất lượng thẩm tra và tăng cường đánh giá tác động chính sách. Mở rộng dân chủ trong xây dựng pháp luật để các quy định của luật có tính khả thi, phù hợp với thực tiễn, có căn cứ khoa học và bảo đảm công khai, dân chủ trong việc tiếp nhận, phản hồi ý kiến, kiến nghị của cá nhân, cơ quan, tổ chức trong quá trình xây dựng và thẩm tra luật.

Về giám sát, Đảng ủy Ủy ban Kinh tế và Tài chính sẽ tiếp tục đổi mới, nâng cao hơn nữa chất lượng giám sát tối cao của Quốc hội theo hướng tập trung giám sát hoạt động của cơ quan hành pháp, tư pháp, cơ quan khác do Quốc hội thành lập, người giữ chức vụ do Quốc hội bầu, phê chuẩn, góp phần kiểm soát quyền lực và tổ chức thực hiện có hiệu quả đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Hoạt động giám sát phải cung cấp thông tin thực tiễn để hoàn thiện chính sách, pháp luật, nâng cao trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong thực hiện quy định của pháp luật, tăng cường hiệu quả hoạt động của các tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát và phát huy vai trò là “kênh cảnh báo sớm” đối với các vấn đề lớn của đất nước.

Đồng thời tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, dữ liệu lớn để tăng tính hiệu quả và minh bạch trong hoạt động giám sát, đồng thời coi trọng cơ chế chất vấn và lấy phiếu tín nhiệm như những công cụ đặc biệt để nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu.

Về quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, Ủy ban Kinh tế và Tài chính sẽ tiếp tục nâng cao hơn nữa chất lượng công tác thẩm tra, nắm chắc tình hình, tăng cường phân tích, dự báo để báo cáo Quốc hội thông qua các nghị quyết về phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách và các dự án trọng điểm.

"Các quyết sách cần được xây dựng dựa trên cơ sở khoa học, tham vấn rộng rãi và dựa trên bằng chứng, đồng thời bảo đảm cân đối giữa lợi ích trước mắt và dài hạn, giữa yêu cầu tăng trưởng và mục tiêu công bằng xã hội", ông Sơn nói.

Cùng đó, Đảng ủy Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng sẽ lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thẩm tra các chính sách về phát triển kinh tế - xã hội, quyết định về tài chính, tiền tệ quốc gia; chấp thuận chủ trương đầu tư các dự án quan trọng quốc gia, công trình, dự án lớn, hoàn thiện cơ sở hạ tầng đồng bộ, hiện đại, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương, vùng, quốc gia… bảo đảm trọng tâm, trọng điểm, hiệu quả, rõ tiến độ, rõ trách nhiệm, kiên quyết khắc phục tình trạng manh mún, dàn trải…